آشنایی با اسفناج و روش کشت آن

• نام: اسفناج
• نام علمی: Spinacia oleracea
• خانواده گیاهی: اسفناجیان ( Amaranthaceae). لازم به ذکر است این گیاه در گذشته متعلق به خانواده چنوسرخس‌سانان Chenopodiaceae)) بوده است.
• بومی منطقه: آسیای مرکزی و جنوب غربی

کاشت و آبیاری اسفناج

توضیحات

اسفناج نوعی سبزی یک ساله با برگ‌های بزرگ و سبز رنگ است. ارتفاع این برگ‌ها می‌تواند به ۳۰ سانتی‌متر نیز برسد. این گیاه یک گل آذین از برگ‌های سبز تیره تولید می‌کند که بسته به رقم آن می‌تواند صاف یا کمی چروکیده باشد. بعد از کاشت اسفناج می‌توان شاهد رشد سریع آن بود. این گیاه قادر به تولید برگ‌های بزرگ و لطیفی است که می‌توان آن‌ها را در طول فصل رشد چندین بار برداشت کرد. اسفناج فصول خنک را برای رشد ترجیح می‌دهد به همین دلیل بهار و پاییز بهترین فصل برای کاشت آن است.

جهت خرید بذر اسفناج کلیک کنید!

این گیاه، گل‌های کوچک و نامحسوسی به رنگ سبز کمرنگ تولید می‌کند که هر کدام حدود ۳-۴ میلی‌متر قطر دارند. اسفناج در دسته گیاهان دو پایه قرار دارد یعنی گل‌های نر و ماده آن روی گیاهان جداگانه‌ای رشد می‌کنند. با این وجود ممکن است یک‌پایه نیز باشد و گل‌های نر و ماده روی یک گیاه قرار بگیرند. پس از گرده افشانی، گل‌های ماده به میوه‌های کوچک و حاوی دانه‌های سخت تبدیل می‌شوند. اسفناج عمدتاً توسط باد گرده افشانی میکند. همچنین دانه‌های آن پس از رسیدن خوشه‌های گل به بلوغ، قابل برداشت هستند.

حقایق جالب درباره اسفناج

• اسفناج حاوی مقادیر بالایی از آهن، کلسیم و ویتامین‌های A، C و K است.
• یافته‌ها نشان می‌دهد که اسفناج برای اولین بار 2000 سال پیش در ایران کشت شده است.
• این گیاه در قرن دوازدهم میلادی به اروپا معرفی شد و به سرعت به یک سبزی محبوب در رژیم غذایی مدیترانه‌ای تبدیل گردید.
• به منظور دستیابی به برگ‌های کوچک و لطیف، اسفناج زودتر از موعد مقرر برداشت می‌شود.
• اسفناج را می‌توان به صورت خام یا پخته شده مصرف کرد. از محاسن این سبزی می‌توان به پخت سریع آن اشاره کرد.

اطلاعات اولیه مورد نیاز برای کاشت اسفناج

نیاز نوری: آفتاب کامل تا سایه جزئی

نیاز آبی: متوسط تا زیاد

نوع و ویژگی‌های خاک: خاک غنی و حاصلخیز، با زهکشی خوب و حاوی مقادیر زیادی مواد آلی

پی‌اچ خاک: ۶.۵ – ۷.۵

اندازه گلدان برای کاشت اسفناج در گلدان: حداقل ۲۰ سانتی‌متر عمق

کاشت اسفناج

شرایط کاشت اسفناج

• دمای مناسب برای کاشت: کاشت اسفناج بهتر است در فصول خنک و در دمای بین ۴-۲۴ درجه سانتی‌گراد صورت گیرد. این گیاه اصولا در مناطق خنک رشد می‌کند و قادر است در مناطق معتدل در برابر اولین یخبندان از خود مقاومت نشان دهد. اسفناج نسبت به سرما بسیار مقاوم است و می‌تواند یخبندان‌های خفیف تا متوسط و دمای پایین ( تا حدود -۷ درجه سانتی‌گراد) را تحمل کند. از اینرو می‌توان آن را یک سبزی مقاوم به سرما دانست.  
• زمان مناسب برای کاشت: بهترین زمان کاشت اسفناج  برای مناطقی که زمستان‌های سختی دارند، اوایل بهار یا اواخر تابستان است. در این صورت محصول برای برداشت در پاییز آماده است.  در مناطقی که زمستان معتدل دارند می‌توان در طول فصل زمستان اقدام به کاشت اسفناج کرد.
• فاصله کاشت:  ۱۵ سانتی‌متر (۶ اینچ) بین گیاهان و ۳۰ سانتی‌متر (۱۲ اینچ) بین ردیف‌ها
• روش کاشت بذر: کاشت مستقیم در زمین
• عمق کاشت بذر: ۱ سانتی‌متر
• زمان برداشت: ۵-۱۱ هفته پس از کاشت بذر
• طول و عرض گیاه بالغ: ۳۰ سانتی‌متر
• روش تکثیر: از طریق بذر

شرایط مراقبت و نگهداری از گیاه

• آبیاری: خاک را به طور مداوم مرطوب نگه دارید اما از غرقاب شدن آن جلوگیری کنید.
• کوددهی: در طول دوره رشد، هر ۴-۶ هفته یکبار از کود مایع متعادل استفاده نمایید.
• هرس: برای تشویق گیاه به تولید مداوم برگ، ابتدا برگ‌های بیرونی را برداشت کنید.
• قیم‌گذاری: گیاه نیازی به قیم و تکیه‌گاه ندارد.

سطح دشواری کشت

آسان تا متوسط

شرایط مراقبت و نگهداری از اسفناج

نکات مهم کاشت اسفناج

• برای حفظ رطوبت خاک و کنترل علف‌های هرز از مالچ استفاده کنید.
• با توجه به اینکه این محصول در فصول خنک بهترین رشد را دارد، بهتر است در هوای گرم از سایه‌بان استفاده شود.

اگرچه اسفناج می‌تواند سرما را تحمل کند، اما سرعت رشد آن در هوای بسیار سرد به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. دمای ایده‌آل خاک برای رشد بهینه اسفناج بالای نقطه انجماد است. در این دما گیاه می‌تواند زنده بماند و با گرم شدن هوا رشد خود را از سر بگیرد.

نکات حفاظتی

• برای داشتن فصل رشد طولانی و همچنین محافظت از گیاه در برابر یخبندان می‌توان از پوشش‌های ردیفی یا گلخانه‌های کوچک استفاده کرد.
• در مناطقی که زمستان‌های سخت دارند، کاشت اسفناج در گلخانه بهترین انتخاب است زیرا محیط کنترل‌شده‌ای برای رشد گیاه فراهم می‌کند.

گل دهی زود هنگام اسفناج: علل و پیشگیری

اسفناج مستعد گلدهی زود هنگام است، یعنی زودتر از موعد مقرر ساقه، گل و دانه تولید کند. این امر موجب تلخ و نامطلوب شدن طعم برگ‌ها می‌شود. مهمترین دلیل به گلدهی زودهنگام اسفناج، افزایش عوامل استرس‌زای محیطی مانند افزایش طول روز (فتوپریود)، دمای بالا و آبیاری نامنظم است.

همانگونه که گفته شد کاشت اسفناج باید در فصول خنک و در دمای بین 10-15 درجه سانتیگراد انجام شود. از اینرو طولانی شدن روز و افزایش دما به بالاتر از 24 درجه سانتیگراد، گیاه را وارد فاز تولید مثل و گلدهی می‌کند. استرس ناشی از کمبود آب یا عدم تعادل مواد مغذی نیز می تواند این گلدهی زودرس را تحریک کند.

برای جلوگیری از گلدهی گیاه، باغبانان می توانند اقدامات متعددی انجام دهند که از جمله‌ی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برخی از ارقام اسفناج از نظر ژنتیکی به گلدهی زودهنگام مقاوم هستند، از اینرو بهتر است از این ارقام استفاده شود. 
• زمان کاشت اسفناج بسیار مهم است. بذرهای اسفناج را در اوایل بهار یا اواخر تابستان بکارید تا از گرمای سایر فصول در امان بمانند. اگر قصد برداشت اسفناج در فصل پاییز را دارید، بهتر است 6 -8 هفته قبل از اولین یخبندانی که پیش بینی می‌کنید ممکن است رخ دهد، اقدام به کاشت بذر کنید.
• برای خنک نگه داشتن خاک و حفظ رطوبت آن، از ثابت بودن رطوبت خاک اطمینان حاصل کنید و از مالچ پاشی اطراف ساقه گیاه غافل نشوید.

گل دهی زود هنگام اسفناج: علل و پیشگیری

• قرار دادن سایبان بر روی گیاهان در بعد از ظهرهای گرم می تواند استرس گرمایی را کاهش دهد.
• از روش کاشت متوالی استفاده کنید، یعنی هر 2-3 هفته یکبار اقدام به کاشت بذر نمایید. در این صورت اگر برخی از اسفناج ها گل بدهند شما به گیاهانی که هنوز فصل گلدهی آنها نرسیده است، دسترسی خواهید داشت.
• برداشت منظم برگ های بیرونی نیز می تواند روند گلدهی را به تاخیر بیندازد.

با اجرای این اقدامات پیشگیرانه، باغبانان می توانند فصل رشد را طولانی تر کنند و از برداشت فراوان اسفناج لذت ببرند.

گیاهان همراه

گیاهان مناسب برای کاشت در مجاورت اسفناج: توت فرنگی، تربچه و براسیکاسه‌ها مانند کلم و گل کلم.

گیاهان نامناسب برای کاشت در مجاورت اسفناج : سیب زمینی ( سیب زمینی می تواند برای دریافت مواد مغذی خاک با این گیاه رقابت کند)

آفات و بیماری های رایج اسفناج

• آفات: شته ها، حلزون ها و مینوزهای برگ.

روش های پیشگیری و کنترل: استفاده از آفت کش های ارگانیک مانند روغن نیم می‌تواند موثر واقع شود. همچنین آنها را با استفاده از شکارچیان طبیعی و حذف برگ های آلوده می‌توان از بین برد.

• بیماری ها: سفیدک پرزدار و پژمردگی فوزاریومی.

روش های پیشگیری و کنترل: از گردش هوای مناسب و تناوب زراعی اطمینان حاصل کنید. همچنین بهتر است از ارقام مقاوم به بیماری استفاده نمایید.

برداشت اسفناج

• زمان برداشت اسفناج: برگ های اسفناج را می توان زمانی که به اندازه کافی برای استفاده بزرگ شده‌اند، برداشت کرد.
• نکات مهم در برداشت اسفناج: بهتر است برگ‌های بیرونی و قدیمی‌تر گیاه را بچینید تا برگ‌های جوان‌تر فرصت رشد کردن داشته باشند. در خانه می‌توان به صورت دستی این برگ ها را جدا کرد.  اگر کاشت اسفناج به صورت تجاری صورت گرفته است، برای برداشت محصول نیازی به دستگاه‌های کشاورزی نیست و می‌توان به صورت دستی آنها را برداشت کرد. در واقع دسته‌های تازه اسفناج به صورت یکجا با دست برداشت می‌شوند.

تکثیر اسفناج

گیاهان جدید را می‌توان از طریق بذر تولید کرد. اسفناج فاقد یک ریشه اصلی است به همین دلیل نمی‌توان آن را پیوند زد.

مصارف آشپزی

اسفناج را می‌توان در طیف وسیعی از غذاها همچون سالاد، اسموتی، املت و همچنین غذاهای پختنی مانند اسفناج تفت داده شده، سوپ و پاستا استفاده کرد.

اسفناج، سبزی مغذی با برگ‌های بزرگ و سبز رنگ است. روند کاشت اسفناج آسان و بدون دردسر می‌باشد به طوری که هر باغبانانی با هر سطح مهارتی می‌تواند از پس آن برآید. با انجام حداقل مراقبت‌های لازم می‌توان محصولات فراوانی را تولید کرد و از آنها در آشپزی استفاده نمود و از طعم و ارزش غذایشان بهره برد.

مصارف آشپزی اسفناج

خواص دارویی اسفناج

در صدر خوراک‌های ضد سرطان، طبق نظر حكمای طب سنتی اسفناج از نظر طبیعت کمی سرد و تا حدی می‌توان گفت که نه سرد است و نه گرم، بلکه معتدل است. برگ آن خنک کننده است و برای کاهش تب و ورم ریه و روده کوچک نافع است. تخم آن خنک کننده، ملین و برای ورم کبد و یرقان مفید است. اگر برگ اسفناج با جو پوست کنده و به اصطلاح جو سفید و روغن بادام شیرین پخته شود، برای سرفه‌های خشک و تب‌های گرم اشخاص گرم مزاج مفید است.