معرفی گل صد تومانی یا پائونیا

گل صد تومانی گل صد تومانی گلی جذاب و زیبا با رنگ‌هایی دلفریب که به خاطر گل‌های درشت با رنگ‌های تابان و گاهی معطر آن پرورش داده می‌شود. گل صدتومانی گیاهی چند ساله و شاخه بردنی است که گل‌های جدا شده تا هفته‌ها شاداب و قابل استفاده است. این گل برای اکثر افرادی که به گل و گیاه علاقه دارند، نام آشنا می‌باشد.

گل صد تومانی با نام علمی "PAEONIA" دارای انواع زیادی می‌باشد که در ردیف اول باید گل صد تومانی درختی را نام برد، ولی چون این نوع دارای بوته چوبی است جز گل‌های بوته چوبی ذکر می‌شوند. نام دیگر گل صد تومانی پائونیا می باشد و موطن این گیاه کشور چین است و در این سرزمین لقب گل امپراطور را دارد. ارتفاع این گیاه در ارقام علفی 50 الی 120 سانتیمتر و در ارقام درختی 100 تا 200 سانتیمتر می‌‌باشد. عمر گیاه معمولاً به 50 سال می‌‌رسد. رنگ برگ‌ها سبز تیره مات است. برگ‌ها در زمستان از بین می‌‌روند، ولی دوباره در فصل بهار سبز می‌شوند. معمولاً سه سال طول می‌کشد تا گیاه به گل نشیند. رنگ گل‌ها سفید، زرد، صورتی و قرمز است و اغلب معطراند. گل‌ها از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد (و گاهی اوایل تابستان) دیده می‌شوند و عمر آنها کوتاه (معمولاً دو هفته) است. گل 100 تومانی گیاهی مقاوم به سرما می‌باشد و به خاکی غنی از مواد غذایی و با زهکش مناسب نیاز دارد.

جهت خرید بذر به فروشگاه بذر گل و گیاه نازبو مراجعه کنید.

علت نامگذاری گل صد تومانی

1- فردی به نام جرج پترویا در یکی از سفرهایش از فرنگ پیاز گلی را به همراه خود آورد و در کاخ مظفرالدین شاه کاشت، زمانی که این گل بزرگ شد و گل‌هایش باز شدند، مظفرالدین شاه بسیار تحت تاثیر زیبایی و ظاهر آن قرار گرفت و زمانی که متوجه شد پترویا این گل را کاشته ۱۰۰ تومان به او هدیه داد، در آن زمان ۱۰۰ تومان مبلغ بسیار زیادی بود به همین علت نام صد تومانی روی این گل ماند.
2- همچنین در روایتی دیگر می گویند به دلیل اینکه این گل قبل از انقلاب وارد ایران شد و قیمت هر شاخه آن گران بوده است و در آن زمان واژه صد تومان نشان دهنده گرانی یک جنس بود، به این گل، صد تومانی گفتند.

انواع گل صد تومانی

گل صد تومانی چینی : به طور گسترده ای به عنوان یک گیاه زینتی در باغ‌ها با چند صد رقم گوناگون پرورش داده می‌شود. بسیاری از ارقام این گل اصلاح شده و دارای گلبرگ‌های اضافی است.
گل صد توماني طلایی :  این نوع گل بیشتر در آسیا، جنوب اروپا و شمال غرب آمریکا یافت می‌‎شود. مرزهای بین گونه‌ها مشخص نیست.
گل صد تومانی درختی : بومی کشور چین است و نماد مهم در فرهنگ چینی است. از خصوصیات قابل توجه این گل تنوع بسیار آن از نظر شکل و رنگ و رایحه است.

نیازها و پرورش گل صد تومانی

آبیاری: زمانی باید این گیاه را آبیاری کرد که سطح خاک تا حدودی رطوبت خود را از دست داده باشد. زیاده روی در آبیاری از جمله دلایل زرد شدن برگ‌ها، پوسیدگی ریشه این گیاه و از بین رفتن آن است. آبیاری کم گیاه نیز موجب عدم رشد و توسعه مناسب گیاه، ریزش غنچه‌های گل و عدم گلدهی و سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها می‌شود.
نور: گیاه پائونیا به حداقل 5 ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. اگر نور کمترین از این مقدار باشد، تاثیر منفی در قوی شدن گیاه و گلدهی مناسب آن دارد. اگر این گیاه را در گلدان نگه می‌دارید اکثر پنجره‌های خانه بجز پنجره‌های جنوبی برای این گیاه مناسب هستند، زیرا سمت جنوبی نور مستقیم زیاد بخصوص در طی روزهای گرم تابستان دارد که می‌تواند موجب سوختگی برگ‌ها و عدم گلدهی و یا ریزش گلهای گیاه شود.
دما: در طی فصل رشد و برای محافظت از ریشه‌های گیاه در برابر گرما می‌توان در اواسط فصل بهار لایه ای از خاک برگ به ضخامت حدود 2 سانتیمتر بر روی خاک اطراف گیاه پخش کرد، البته نباید فراموش کرد که با فرارسیدن پاییز این لایه را برداریم زیرا وجود چنین موادی می‌تواند موجب ماندگاری آب اضافه در اطراف ریشه‌های گیاه و شیوع بیماری پوسیدگی گیاه شود. رشد این گیاه با فرارسیدن دمای حدود 12 درجه متوقف می‌شود و در پایین تر از این نیز زردی برگ‌ها آغاز می‌شود. در فصل زمستان ریشه‌های این گیاه به مقداری هوا سرد نیاز دارد تا بتواند سال آینده رشد مناسبی داشته باشد. این دما بین صفر الی 7 درجه سانتیگراد است و حدود چهار - پنج ماه به چنین دمایی نیاز دارد.
خاک: به خاکی با زهکش خوب نیاز دارد. خاک‌هایی با بافت سنگین که آب را در خود نگه می‌دارند، موجب پوسیدگی ریشه این گیاه می‌شوند. بنابراین می‌توان از مخلوط خاک معمولی+خاک برگ+ شن و یا خاک برگ +پیت موس +کوکوپیت از جمله خاک‌های مناسب این گیاه است. بخصوص اینکه وجود پیت موس به دلیل اسیدی کردن ملایم محیط کاشت می‌تواند به رشد گیاه کمک کند.
تعویض گلدان: زمان تعویض گلدان در اواخر فصل زمستان است یعنی قبل از این که گیاه رشد جدید خود را آغاز کند. توجه کنید که این گیاه اولا به گلدانهایی نسبتا بزرگ نیاز دارد و همچنین نسبت به جابجایی حساس است و باید با احتیاط بسیار فراوان نسبت به درآوردن از گلدان قدیمی و کاشت در گلدان جدید اقدام کرد. توجه داشته باشید زمان خرید گل صد تومانی و هنگامی که می‌خواهید مجدداً در مکانی جدید آنرا بکارید، بهتر است که ابتدا گودالی به عمق، عرض و طول 45 سانتیمتر حفر کنید و کف گودال حدود 10-7 سانتیمتر مواد ارگانیک مانند خاک برگ و یا کود بسیار پوسیده دامی بریزید و سپس نسبت به کاشت گیاه اقدام کنید.

برای خرید بذر گل و گیاهان زینتی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

کوددهی: برای کوددهی می‌توان از زمانی که ارتفاع گیاهان نوع بوته ای به حدود 7-5 سانت رسید، کوددهی را آغاز کرد و از فرمولی مانند 10-10-5 هر ماه یک مرتبه استفاده کرد. همچنین برخی از پرورش دهندگان که از مناسب بودن دیگر شرایط محیطی مطمئن هستند، از فرمول‌های قویتری همانند 20-20-10 استفاده می‌کنند، اما باز هم کمتر بودن نیتروژن نسبت به فسفر و پتاسیم را رعایت می‌کنند. مصرف کودهایی که نیتروژن زیاد دارند و یا اصولاً زیاده روی در کوددهی می‌تواند موجب کاهش گلدهی این گیاه شود. اگر دستیابی به فرمول‌های فوق مشکل است می‌توان از فرمول 10-10-10 هر ماه یک مرتبه به شکل کامل و یا به صورت نصف غلظت استفاده کرد.
هرس: برای اینکه گیاه قامتی بلندتر بیابد می‌توان شاخسار جانبی گیاه را قطع و کوتاه کرد تا ساقه‌های اصلی بلندتر شوند. با دادن گل ساقه‌های گیاه سنگین می‌شوند و احتمال خم شدن و شکستگی آنان وجود دارد. بنابراین بهتر است که از قیمت‌های مناسب برای حمایت ساقه های گیاه استفاده کرد.
فصل گل صد تومانی : گل‌ها فقط در ماه‌های اردیبهشت و خرداد باز می‌‌شوند و عمر گل‌ها کم و در حدود دو هفته می‌‌باشد.

برای خرید کود گیاهان آپارتمانی و زینتی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

تکثیر گل صد تومانی

نحوه تکثیر گل صد تومانی به سه روش انجام می‌شود که در ذیل آنها را شرح خواهیم داد:

1- تقسیم بوته : روش متدوال تکثیر گیاه صدتومانی بخصوص انواع بوته ای آن تقسیم بوته است. گیاه باید حداقل 4-3 سال عمر داشته باشد و قطعات باید دارای حداقل سه چشم (جوانه) باشند تا رشد گیاه جوان به خوبی صورت گیرد. زمان مناسب در آوردن و تقسیم این گیاه در پاییز است. ابتدا برگ‌های گیاه را که به دلیل تغییر فصل کمی تغییر رنگ داده اند و نشان دهنده ورود گیاه به دوران استراحت است از سطح زمین کوتاه می‌کنیم. سپس گیاه را با خاک اطراف ریشه‌های آن در می‌آوریم. برای بیرون آورده توده ریشه، عمق حفر خاک را حدود 50-45 سانتیمتر در نظر بگیرید. تا جایی که امکان دارد و البته بدون آسیب رساندن به ریشه‌های گیاه سعی می‌کنیم تا خاک اطراف ریشه‌ها را تمیز کنیم. سپس با وسیله ای تیز نسبت به تقسیم توده ریشه گیاه اقدام می‌کنیم و هر قسمت را در مکان جدید مورد نظر می‌کاریم.
2- کاشت بذر : بذر گل صد تومانی در اوایل فصل پاییز می‌رسد. بهتر است بذرها را قبل از کاشتن به مدت دو روز خیس کرد. بذر این گیاه نیازمند دوره‌های خاصی از گرما و سرما است تا بتواند رشد کند. یعنی ابتدا به محیطی گرم  و سپس به محیطی سرد و مجدداً به محیطی گرم نیاز دارد (دوره گرم-سرد-گرم) تا بتواند جوانه بزند و رشد کند. یعنی بعد از کاشت بذرها و بعد از اینکه ریشه‌ها به طول حدود 10-5 سانتیمتر رسید گیاهان جوان را به مدت 4-3 ماه در مکانی با دمای 9-7 درجه سانتیگراد نگهداری می‌شوند تا ساقه گیاه توانایی رشد بیابد. بعد از این مدت این گیاهان جوان را به مکانی گرم و روشن منتقل می‌کنند تا ساقه بلند شود و برگ‌ها بتوانند رشد کنند. به دلیل نیاز به چنین چرخه ای است که در طبیعت و بدون استفاده از سرمادهی مصنوعی، ممکن است که جوانه زدن بذر  تا دو سال طول بکشد تا نیازهای خاص دمایی این گیاه برطرف شود و بتواند رشد کند. همچنین  گیاه حاصل از بذر نیز می‌تواند تا 10 سال طول بکشد تا گل بدهد.
3- پیوند زنی : نمونه‌های درختچه‌ای این گیاه را معمولاً با استفاده از روش پیوندزنی تکثیر می‌کنند. معمولاً پایه مورد استفاده شیوه و شکل بوته‌ای دارد، اما از گونه ‌ای فرم و شکل رویش درخت مانند دارد و گل‌های درشتی تولید می‌شود، پیوندک تهیه می‌شود و روی پایه ذکر شده عمل پیوند انجام می‌شود تا گیاهی بدست آید که علاوه بر کوتاهی قامت، گل‌های درشتی نیز داشته باشد. قرارگیری پیوندک روی پایه را می‌توان به شیوه های مختلف انجام داد که متداول‌ترین نمونه های آنرا در تصاویر زیر مشاهده می‌کنید. پیوندک را می‌توان از اواخر تابستان تا اوایل پاییز تهیه کرد. برای تهیه پیوندک ساقه ای را انتخاب کنید که جوانه‌های جانبی و انتهایی داشته باشد. جوانه انتهایی و برگ‌ها حذف می‌شوند و جوانه جانبی باقی می‌ماند. پایه نیز از قسمتی از  ریشه گیاهان دو ساله به طول حدود 17-12 سانتیمتر تهیه می‌شود. باید جوانه‌های (چشمهای ) موجود روی این قطعه ریشه را تماما حذف کرد. یکی از روش‌های پیوند، پیوند جانبی است، یعنی در قسمت کناری پیوندک و پایه برش‌هایی تهیه می‌شود (همانند تصویر) و دو ناحیه برش خورده بر روی هم قرار می‌گیرند به نحوی که نواحی لایه زاینده (یا اصطلاحاً مغز چوب‌ها) روی هم قرار گیرد.
بعد از عمل پیوند، آنها را می‌توان در سینی به عمق 10 سانتیمتر و در میان شن مرطوب قرار داد. ضخامت شن‌ها روی این قطعات باید در حدود 3-2 سانتیمتر باشد. سین‌ها را به مدت 7-6 روز در مکانی با دمای 32 درجه قرار می‌دهیم. توجه داشته باشید زمانی که گیاه پیوندی کاشته می‌شود، محل پیوند در حدود 15 سانتیمتر در زیر سطح خاک قرار می‌گیرد . این عمق کاشت گیاه پیوندی را تشویق می‌کند که روی سیستم ریشه پایه (یعنی گیاهی که فرم و شکل رشد بوته ای شکل دارد) رشد کند.

همچنین بخوانید : معرفی گل گازمانیا

آفات و بیماری گل صد تومانی

از آفات این گیاه می‌توان به شته، تریپس، شپشک‌های گیاهی، کنه تارعنکبوتی و مورچه‌ها اشاره کرد. دلیل جذب مورچه به خصوص به غنچه‌های این گیاه‌، وجود شیره شفاف و شیرین بر روی غنچه‌ها است. ترشح این شیره در مراحل اولیه رشد غنچه‌های این گیاه طبیعی است، اما اگر جمعیت مورچه‌ها بیش از اندازه شود، ممکن است موجب انتقال برخی دیگر از بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های قارچی از سایر گیاهان به گیاهان پائونیا شوند. از جمله بیماری‌های قارچی این گیاه می‌توان به سفیدک پودری و بوترتیس اشاره کرد. بیماری‌های قارچی بخصوص در شرایطی که محیط رشد این گیاه بیش از اندازه سایه باشد، در آبیاری گیاه زیاده روی شود، بوته‌ها بسیار متراکم در کنار هم کاشته شوند، به شکلی که تهویه هوا با مشکل انجام شود، عمق کاشت زیاد باشد و برگسار در طی آبیاری بخصوص در نزدیک شب هنگام خیس و مرطوب شوند شیوع می‌یابند.

همچنین بخوانید : معرفی گل همیشه بهار و خواص دارویی آن

خواص گل صد تومانی

گل صدتومانی در صنعت داروشناسی کاربرد فراوان داشته و در تهیه چای نیز از آن استفاده می‌کنند. گل صدتومانی حاوی ترکیبات بسیار مؤثری است که طبق تحقیقات گسترده بر میزان کلسترول خون اثرگذار بوده و به کاهش آن کمک می‌کند.

خواص درمانی گل صد تومانی

1- از آنجا که افزایش کلسترول در خون و رسوب آن در عروق، مخاطرات بسیاری را به همراه دارد، مصرف روزانه یک فنجان از چای گل صدتومانی برای مدتی کوتاه توصیه می‌شود، اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد.
2- به سلامت قلب و عروق کمک کرده و با افزایش میزان خونرسانی و اکسیژن رسانی به بافت‌ها به تنظیم عملکرد قلب و تعادل بخشی به میزان فشار خون کمک می‌کند.
3- پیشگیری از تجمع پلاکت‌ها و لخته شدن خون نیز از دیگر فوایدی است که بعد از نوشیدن چای گل صدتومانی حاصل می‌شود.
4- از دیگر خواص دارویی گل صد تومانی این است که می‌تواند از بروز سرطان به طور طبیعی جلوگیری کند. این تاثیر ناشی از مقدار بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دمنوش است.
نکته: توجه داشته باشید که نمونه پیازهای گل صدتومانی در ایران معمولاً به رنگ‌های قرمز یا ارغوانی می‌باشد و غیرمعطر هستند.