پرلیت کشاورزی و آشنایی با آن

پرلیت کشاورزی ( perlite soil ) یک شیشه آتشفشانی انبساط یافته است که با ترکیب اسیدی تا حد واسط است که در محیط آب و یا مرطوب تشکیل می‌شود. پرلیت کشاورزی و باغبانی با زبری ذاتی خود، تداخل ذره ای فوق العاده مناسبی را فراهم می‌کند که تهویه عالی و بازدهی بالاتر مخلوط خاک را موجب می‌شود. همچنین به دلیل داشتن ناحیه سطحی وسیع، پرلیت کشاورزی، رطوبت قابل ملاحظه‌ای را در خود نگه داشته و آن را به بهترین نحو برای رشد و گسترش گیاه آزاد می‌نماید.
ضرورت بکارگیری پرلیت آب عنصري حياتي است كه كمبود آن در مناطق خشك و نيمه خشك گسترش كشت در اراضي مستعد را با محدودیت مواجه مي‌سازد. بخش کشاورزی عمده‌ترین مصرف کننده منابع آب کشور می‌باشد. ارقامی که در گزارش‌های مختلف در این رابطه ارائه گردیده حاکی از این است که حداقل 90 درصد حجم آب مصرفی در کشور صرف تولیدات کشاورزی می‌شود. بیشترین حجم تلفات آب نیز مربوط به این بخش می‌باشد. لذا محدوديت منابع آب كشور ضرورت صرفه جويي در مصرف آب را روشن مي‌سازد.
افزایش راندمان آبیاری یکی از راه‌های صرفه جویی در مصرف آب است. برای خرید پرلیت در بسته‌های 2 و 4 لیتری کلیک کنید با اعمال مدیریت صحیح و بکارگیری فن‌آوری‌های پیشرفته از طریق حفظ و ذخیره رطوبت، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و بهبود وضعیت نفوذپذیری آب در خاک می‌توان بازده مصرف آب کشاورزی را بالا برد. در این رابطه اقداماتی از قبیل استفاده از کود سبز آلی، مالچ‌های گیاهی و مصنوعی، کاه و کلش، پوشش گیاهی و همچنین استفاده از مواد اصلاح کننده نظیر تورب، پرلیت و پلیمرها رطوبت امکان پذیر می‌باشد. می‌توان وزن محیط کشت را با استفاده از مخلوط‌های ترکیبی پرلیت کشاورزی و یک افزودنی دیگر نظیر پیت، کمپوست یا کودهای آلی، به عنوان خاک محل کشت تا 60% کاهش داد.

مزایای پرلیت در بخش کشاورزی

1- صرفه اقتصادی بلندمدت پرلیت کشاورزی یک شیشه آتشفشانی انبساط یافته است. بنابراین برخلاف مواد آلی، پوسیده نخواهد شد و خواص مثبت خود را برای مدت‌های طولانی در خاک حفظ می‌کند. با استفاده از پرلیت در بخش کشاورزی و فضای سبز تا 80 درصد به حل بحران کم آبی کمک می‌شود.
تحقیقات در زمینه اثر پرلیت بر میزان تبخیر از سطح خاک به شرح زیر است:
- مخلوط پرلیت با خاک موجب افزایش میزان آب جذب شده و کاهش تبخیر نسبی (نسبت کل آب جذب شده به رطوبت از دست رفته) از سطح خاک می گردد.
- ناصافی سطح خارجی ذرات + شیارهای ساختمان درونی = ظرفیت نگهداری آب بیشتر در مقایسه با ذرات هم اندازه خود => منبع ذخیره آب
- محرک تشکیل و توسعه ریشه ها => تغذیه + آبرسانی ریشه‌ها = محیط مناسب برای کشت بذر
- تسریع در عمل جوانه زدن بذور
- استفاده از پرلیت به عنوان خاک خزانه = کاهش صدمات وارده به نشا در هنگام انتقال به زمین اصلی
- زهکشی + ایجاد تخلخل + هوا دهی و آبرسانی ریشه ها =>> بهترین ترکیب در خاک‌های سنگین / بهترین بستر در چمنزار

2- نبود تأثیر شیمیایی پرلیت کشاورزی اساساً PH نزدیک به خنثی داشته و در اکثر محیط‌های طبیعی غیرقابل حل می‌باشد. از این رو تغییر قابل ملاحظه ای در قلیائیت یا اسیدیته محیط کشت ایجاد نمی‌کند.

خواص پرلیت کشاورزی در خصوص زهکشی، هوادهی و آبرسانی ریشه‌ها از زبان انجمن جهانی پرلیت:

حفظ ریشه با پرلیت

- جذب و نگهداری آب 3 تا 7 برابر وزن خود و عدم آبگرفتگی
- افزایش ظرفیت نگهداری مواد غذایی محلول و همچنین پیشگیری از خروج مواد غذایی محلول در اثر آبیاری‌های مکرر
- داشتن حفرات و تخلخل‌های چند لایه در ساختار میکروسکوپی ذرات باعث توانایی حفظ حداقل 20% از تخلخل مفید خود در خاک در حالت اشباع از آب خواهد شد و در نتیجه افزایش تبادل هوا و اکسیژن در محیط کشت.

پرلیت و کشاورزی هیدروپونیک کشت هیدروپونیک شامل انواعي از روش‌هاي غير متعارف کاشت گياهان است. مانند کشت آبی و کشت در ماسه و کشت در سنگریزه و کشت هوايي و غیره.

بیشتر بخوانید : معرفی کشت هیدروپونیک و انواع بستر رایج آن در ایران

انواع کشت هيدروپونيک

- کشت آبي يا مايع - کشت در ماسه - کشت در سنگریزه: ريشه گياهان در موادي که قطري بيشتر از ۳ ميليمتر دارند قرار گرفته مثل سنگ خارا، ورمي کوليت، پرلیت و هر ماده غير آلي ديگر.
- کشت در هوا (هوا کشت،ایروپونیک) به طور کلی هيدروپونيک یعنی کشت بدون خاک.
باید توجه داشت که پرليت منبسط استفاده شده در هيدروپونيک مجدداً قابل استفاده مي‌باشد! سامانه‌های کشت بدون خاک بر نسل جدیدی از مواد محیطی ریشه که خنثی، استریل و یکنواخت باشند، نظیر پرلیت منبسط شده و پشم سنگ پایه ریزی شده‌اند.

 پرلیت کشاورزی باغبانی پرلیت کشاورزی
– باغبانی سنگ آتشفشانی منحصر به فردی است که در اثر دادن حرارت تا دماهای حدود 900 درجه سانتیگراد بیش از 13 برابر حجم اولیه خود انبساط می‌یابد. این سنگ در اثر حرارت دیدن به شکل موادی بسیار سبک وزن، استریل و سفید منبسط می‌شود. هر ذره از پرلیت منبسط شده حاوی سلول‌های ریز هوا بوده و با حفرات متعددی و چندلایه پوشانده شده که ساختمان منحصر به فرد و ارزشمندی برای ریشه زایی و رشد گیاهان فراهم می‌آورد. پرلیت کشاورزی و باغبانی با زبری ذاتی خود، تداخل ذره ای فوق‌العاده مناسبی را فراهم می‌کند که تهویه عالی و بازدهی بالاتر مخلوط خاک را موجب می‌شود. همچنین به دلیل داشتن ناحیه سطحی وسیع، پرلیت کشاورزی، رطوبت قابل ملاحظه ای را در خود نگه داشته و آن را به بهترین نحو برای رشد و گسترش گیاه آزاد می‌نماید. امروز شانس مجددی برای عمل آورندگان گوجه فرنگی در این منطقه به وجود آمده ست. کسانی که از سال‌های سخت رقابت به سلامت گذشته‌اند، اصلاحات اساسی در روش‌های از مد افتاده و کم بازده (کشت در پشته‌های خاکی) به وجود آورده‌اند. آن‌ها هر پیشرفت تکنیکی حاصل از تحقیقات و توسعه را در زمینه روش‌های نوین غذا رسانی به محصول، ذخیره انرژی، کنترل رایانه ای محیط، محافظت کشت و پرورش گیاه به کار گرفتند. اما بزرگترین تغییر در این میان، تطابق آن‌ها با یک مفهوم جدید کشت بوده است.

برای خرید پرلیت نازبو به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

هیدروپونیک در پرلیت

خاک‌های پرلیت اغلب پروش دهندگان عمده و حرفه ای گل و گیاه می‌دانند که منافع استفاده از خاک با کیفیت بالا کاملاً ارزش پرداختن مقداری بهای بیشتر را دارد. خاک مناسب با ایجاد کیفیت بهتر، رشد سریع‌تر و به حداقل رساندن ضایعات، میزان سود حاصله را افزایش می‌دهد. خاک های سفارشی با ترکیب پرلیت کشاورزی
– باغبانی مخلوط های یکدستی از پرلیت درجه دانه درشت
– متوسط الک شده و یک افزودنی دیگر نظر پیت ریزدانه عمل آوری شده هستند که برای تمام منظورهای گل کاری مناسب می‌باشند.
در بعضی موارد می‌توان مستقیماً از کیسه‌های حاوی مخلوط استفاده نمود، بدین ترتیب هزینه‌های نیروی کار و تجهیز گلخانه به حداقل مقدار کاهش می‌یابد.

اثرات پرلیت بر خاک

مطلوب نمودن وضع تهویه، زهکشی خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک همچنین پیشگیری از تبخیر آب و عایق گرما بودن پرلیت منتج به کاهش نوسانات دمای خاک می‌گردد. پرلیت به دلیل سفید بودن و عایق بودن در نتیجه انعکاس نور خورشید، از هرگونه تغییرات ناگهانی در دمای خاک و ایجاد شوک به ریشه گیاه جلوگیری می‌نماید. کاهش تبخیر نسبی آب به دلیل معدنی بودن پرلیت و در نتیجه مشابهت در ترکیب شیمیایی به خاک، هیچ گونه اختلالی در ساختمان خاک ایجاد نخواهد کرد. با استفاده از پرلیت به لحاظ بهداشتی، با یک محیط استریل روبرو هستیم. یعنی عاری از میکرو ارگانیسم‌های بیماری‌زا و جالب‌تر آنکه پرلیت دارای خواص علف کش نیز می‌باشد. پرلیت با دارا بودن PH خنثی از هر گونه اختلالی در ریشه گیاه جلوگیری می‌کند. 

سوپر جاذب ها – مقایسه معدنی و پلیمری
لزوم استفاده از سوپر جاذب‌ها برای مقابله با بحران آب مزایای سوپرجاذب‌ها ی آب به شرح زیر است. استفاده از این مواد سبب افزایش فواصل دوره های آبیاری، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش هزینه‌های نگهداری درخت از جمله آبیاری، نیروی انسانی و غیره و همچنین افزایش سطح زیر کشت، بهبود کیفیت و رشد گیاه در شرایط آب و هوایی و اقلیمی بسیار گرم و خشک می‌شود. سوپرجاذب‌هایی که حاوی ˈآکریل آمیدˈ آزاد هستند (پلیمری)، سمی و سرطان زا بوده و کشاورزانی که در تماس مستقیم با این ماده باشند، در معرض خطر قرار می‌گیرند، در حالی که این ماده برای خود محصول مشکلی ایجاد نخواهد کرد. استفاده 100 گرم از ماده استاکوزورب در یک متر مکعب خاک نمی‌تواند آلوده کننده خاک باشد اما اثرات آن بررسی نشده است.
سوپر جاذب‌های پلیمری نوعی مواد شیمیایی همچون ˈپشم شیشهˈ هستند و دانه‌های کوچک سوپر جاذب‌ها به مدت پنج سال می‌تواند تا 500 برابر وزن خود آب ذخیره کند و هنگامی که گیاه به آب نیاز دارد به ریشه‌های مویینه آن برگرداند، اما پس از پنج سال دانه‌ها مانند مواد پلاستیکی در خاک باقی می‌ماند. ارگان‌های تحقیقاتی، استاکوزورب (سوپرجاذب‌های پلیمری) را برای تمام مناطق توصیه نمی‌کنند و صرفا برای محل‌های بی آب و شیب دار به کار می‌برند و به کارگیری آن در مناطق کشاورزی توصیه نشده است.

بیشتر بخوانید : با آیروپونیک یا هواکشت بیشتر آشنا شوید
 

پرلیت هیچ عارضه و اثر مخربی برای منابع طبیعی نداشته و با توجه به اینکه از دل کوه‌ها استخراج می‌شود، به طور کامل با محیط زیست سازگار است. پرلیت‌ها، دانه‌های توخالی خاکستری رنگی هستند که در معادن مناطق مختلف ایران مانند تهران، زنجان، چهارمحال بختیاری، یزد و … یافت می‌شود و از آن در گلدان‌های خانگی، اصلاح چمن، باغبانی و کشاورزی، گاهی برای زینت و در محل‌های پرورش قارچ استفاده می‌شود و در سودمندی و بی زیانی آن تردیدی نیست. مسوولان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی کشور با توجه به وجود ماده معدنی پرلیت به عنوان سوپر جاذب‌ها در معادن ایران، ضرورت دارد بررسی استفاده هر چه بهتر از این ماده کانی را در اولویت‌های کشاورزی جدی بگیرند، زیرا به دلیل بی ضرر بودن در منابع طبیعی و جلوگیری از وارد کردن ˈاستاکوزوربˈ و خروج ارز می‌تواند کمک شایانی به مشکل کم آبی در کشاورزی کند، از این رو بهره برداری از این موهبت الهی و وجود این معادن در ایران توجه جدی تر را طلب می‌کند. آنچه مسلم است با استفاده از این مواد کانی می توان در افزایش ظرفیت نگهداشت آب در خاک، افزایش فواصل دوره‌های آبیاری، جلوگیری از فرسایش مواد غذایی موجود در آب و خاک، کاهش هزینه‌های نگهداری، آبیاری و نیروی انسانی، افزایش میزان بقای درختان و درختچه‌های تازه کاشته شده، افزایش بهبود کیفیت رشد گیاه و امکان سازی رشد گیاه در شرایط اقلیمی بسیار گرم و خشک گامی اساسی برداشت. دیگر کشورهای جهان با استفاده از این مواد توانسته‌اند در بخش‌های کشاورزی و تولیدات زراعی کمک قابل توجهی را دریافت کنند، لذا ضروری است مسوولان کشاورزی ایران در کنار اقداماتی مانند ساماندهی انتقال آب، تجهیز مزارع به آبیاری قطره ای و دیگر تلاش‌های بخش کشاورزی، بررسی هر چه سریعتر استفاده از این مواد را در کاهش مصرف آب کشاورزی مورد توجه قرار دهند.
با پرلیت می‌توان ، آب را به میزان زیاد و به مدت طولانی و با یک توزیع و پخش یکسان در دل خاک در اختیار ریشه قرار داد و از هدر رفتن آن جلوگیری کرد. در واقع انباری بسیار کوچک برای نگهداری مقادیر بسیار بزرگی از آب برای گیاه در دل خاک ایجاد می‌گردد و به مرور آب را در اختیار ریشه قرار می‌دهد و سبب می‌شود که از شسته شدن مواد غذایی خاک جلوگیری شود. وجود تخلخل در پرلیت، تبادلات هوایی و گازی را در خاک برای ریشه گیاه به سهولت فراهم می‌آورد و به این علت باعث اصلاح سیستم هوادهی و آبدهی خاک و در نتیجه بهبود عمل تهویه خاک می‌شود. در حضور پرلیت مشکل تجمع گازها در خاک نیز تا حدود بسیار زیادی مرتفع می‌شود. همچنین ریشه‌ها و اندام‌های زمینی گیاه با سهولت بیشتری در خاک قادر به حرکت هستند.

مصارف باغبانی و کشاورزی پرلیت

اضافه کردن پرليت به خاک مزاياي مهمي دارد، ازجمله: ميزان جذب و نگهداري آب آن زیاد است است که اين موضوع سبب مي‌گردد تا از تبخير آب، جلوگيري شود و آب به مدت طولاني در خاک باقي بماند. مرطوب بودن خاک، موجب مي‌شود تا نياز خاک به آب کمتر باشد و بدين ترتيب از شسته شدن مواد غذايي خاک جلوگيري مي‌شود. وجود خلل و فرج در پرليت همراه با خاک، تبادل هوا و خاک را فزوني مي‌بخشد و ريشه گياهان به سهولت در خاک رشد مي‌نمايند. از آنجا که عمده اکسيژن مصرفي گياهان از طريق ريشه آنها تأمين مي‌گردد، لذا پرليت به دليل دارا بودن حفرات ريز هوا قادر است آب و اكسيژن مورد نياز را به سهولت در اختيار ريشه قرار دهد. ترکيباتي که فاقد پرليت مي‌باشند قدرت آب دهي آنها ناچيز بوده و اکسيژن را پس مي‌دهند که اين باعث مسدود شدن تارهاي کشنده ريشه و در نهايت خفگي گياه در اثر کمبود اکسيژن مي‌گردد. 

بنابراين پرليت منبسط به دليل خصوصيات زير محيط مناسبي جهت رشد گياهان ايجاد مي‌نمايد:
١- اصلاح سيستم هوادهي و آب دهي خاک
٢- قدرت نگهداري آب و مواد غذايي در خود و تغذيه مداوم گياه
٣- دارا بودن PH خنثی (5~7) و در نتیجه عدم اختلال در رشد طبيعي گياه
٤- عدم ايجاد تغيير ناگهاني در دماي خاک
٥- استريل بودن از نظر بهداشتي و جلوگيري از اثرات منفي گياهان هرز و حشرات موذي
٦- دارا بودن ترکيبي مشابه ترکيب شيميايي مواد تشکيل دهنده خاک و عدم ايجاد اختلال در ساختمان خاک
٧- نفوذ و پخش يکسان آب در خاک در حضور پرليت
٨- بهبود عمل تهويه خاک در حضور پرليت همچنین استفاده از پرليت در كشاورزي و باغباني عامل رشد گياهان، عامل تثبيت خاک و چمن، رشد و پرورش بذر و سيستم نگهداري آب در گياهان گلداني می‌باشد.
 

اصلاح خاك و چمن: خاك‌هاي كشاورزي و باغباني اغلب يا به صورت ماسه اي و يا به صورت رس هستند، خاک‌های ماسه ای فاقد قدرت نگهداری و جذب آب و خاک‌های رسی فاقد قدرت تبادلات گازی و زهکشی خوب هستند. هر دو نوع خاک توسط پرلیت اصلاح پذیرند. پرلیت در خاک‌های ماسه ای باعث کاهش فاصله ذرات ماسه از هم می‌شود که خود منجر به موارد ذیل می‌شود:
- افزایش قابلیت جذب و حفظ آب
 نزدیک کردن خاک به شرایط خنثی

پرلیت در خاکهای رسی منجر به موارد زیر می شود:
- ایجاد منفذ جهت زهکشی و تبادلات گازی در خاک
- کاهش ترک خوردگی در خاک
- جلوگیری از تراکم و در نتیجه بهبود توزیع و انتشار ریشه در خاک و نهایتاً بهبود رشد و نمو گیاه

ولي نتيجه بكارگيري آن در خاك‌هاي رس عبارتند از:
- ايجاد فضاها و منافذ كافي جهت زهكشي و جابجا شدن هوا
- کاهش ترک خوردگي‌هاي خاک
- جلوگيري از تراکم خاک
- بهبود توزيع و انتشار ريشه گياه در خاک

بهبود رشد و نمو گياه در هر فصل و موقعيت مکاني رشد و تکثیر گیاهان: اختلاط مناسب و مطلوب پرليت با كودهاي شيميايي و خاک برگ عامل مهمي در رشد و تكثير مي‌باشد. اين مخلوط تهيه شده، زهكشي بسيار عالي در خاک بوجود آورده و رطوبت را در خود حفظ می‌کند و از ضعيف شدن ريشه و از بين رفتن آن در هنگام قلمه زدن يا کاشتن جلوگيري مي‌کند. مخلوط مزبور به عنوان عامل رشد گياهان گلداني نيز مورد استفاده قرار می‌گیرد و از پرليت مخلوط نشده در ته گلدان‌ها جهت زهكشي خوب استفاده مي‌شود. درگذشته تنها از پرليت‌هاي دانه درشت در مخلوط‌هاي پرليت با كودهاي آلي و خاک برگ استفاده مي‌شد ولي امروزه از پرليت‌هاي دانه ريز نيز به طور گسترده اي استفاده مي‌شود بخصوص در مواقعي که قابليت نگهداري آب بيشتر مورد نياز باشد.
رشد و پرورش بذر: در اين مورد اغلب از پرليت‌هاي دانه ريز استفاده مي‌شود. از ويژگي‌هاي بارز پرليت منبسط که در اين نوع کاربرد مفيد هستند عبارتند از: توانايي نگهداري و حفظ رطوبت در ميزان ثابت، خاصيت عايق، توانايي آن در انعکاس نور خورشيد به خاطر رنگ سفیدش که منجر به دماي يکنواخت در اطراف بذرهاي در حال رشد مي‌شود. در بذر کاري از مخلوط پرليت با مواد آلي يا مخلوط پرليت، مواد آلي و خاک استفاده مي‌شود.

نحوه استفاده پرلیت برای بهبود بخشیدن خاک‌های عادی و آماده سازی خاک برای کشت:
پرلیت را می‌توان به تنهایی با در ترکیب با کودهای آلی، به میزان 15 الی 35 درصد حجمی خاک تازه به شرح زیر استفاده نمود:
مرحله 1: شخم زدن خاک دست نخورده با تراکتور، و بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر.
مرحله 2: پرلیت را به ضخامت 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. برای آماده سازی کامل‌تر خاک، می‌توانید بر روی اینقدر پرلیت، 5 سانتیمتر هم لایه ای از مواد ارگانیکی بهبود دهنده خاک نظیر (کودهای آلی) اضافه نمایید. این مواد می‌توانند پیت، کمپوست، خاک برگ و یا خاک اره، تراشه چوب یا پوسته درختان، دارای ترکیبات نیتروژن باشند. برای زمینی که قبلاً پر از درختچه‌ها یا درختان بوده سفارش می‌شود که پرلیت به میزان حداقل 1/3 حجمی آن با اصلاح کننده آلی (کود آلی) و خاک طبیعی مخلوط شود (یعنی نسبت حجمی پرلیت: کود: خاک، مساوی 1:1:1 باشد)
 

برای خرید پرلیت در بسته‌های 2 و 4 لیتری کلیک کنید

نحوه استفاده پرلیت برای کاشت دیم و ایجاد فضاهای سبز

مرحله 1: شخم زدن با تراکتور، بیل زدن یا چنگک زدن خاک تا عمق 15 الی 30 سانتیمتر
مرحله 2: پرلیت را به ضخامت 5.1 تا 5 سانتیمتر روی زمین بگسترانید. اگر خواسته باشید می‌توانید 5.1 تا 5 سانتیمتر کود گیاهی یا تراشه چوب و خاک اره تثبیت کننده نیتروژن( حدود 0.65 سانتیمتر) به آن اضافه نمایید.
مرحله 3: پرلیت و کود آلی بطور کامل با خاک مخلوط شود.
مرحله 4: آب پاشی کرده و زمین را برای مسطح شدن غلتک بزنید تا قبل از کاشتن هموار و تراز شود. بذرپاشی کرده و سپس بذرها را با لایه ایی از مخلوط پرلیت و پیت یا کود بپوشانید.

از مهمترین ویژگی‌های پرلیت منبسط : سبکی وزن، رنگ سفید، سطح خارجی زیاد، عایق صوت، عایق حرارت، پایدار در برابر مواد شیمیایی، مقاومت بالا در برابر آتش ( نسوز )، تخلخل بالا، دارا بودن حالت خنثی، ( PH=6.5 -8 )استرلیزه و عاری از ناخالصی‌های ارگانیک