کاشت خیار
خیار گیاهی یکساله و مخصوص فصل گرم سال است که به صورت خوشه ای رشد می کند. گیاه خیار از 4 الی 5 ساقه اصلی تشکیل یافته که طول برخی از آنها به 5 متر نیز می رسد. برگ های بوته خیار خشن، کرک دار و مثلثی یا قلبی شکل بوده و 3 تا 7 لوبی هستند. عرض برگ ها در این گیاه به 20 سانتی متر می رسد. پیچک های پنجه ای خیار به بوته، اجازه بالا رفتن بر روی داربست یا تکیه گاه را می دهند.
جهت خرید بذر خیار کلیک کنید!
کاشت خیار های بوته فشرده در گلدان و دیگر ظروف نیز امکان پذیر است. این گونه، خوشه های کوچکتری تولید کرده و ارتفاع آن معمولا به 60 الی 90 سانتی متر می رسد. این نوع سبزی به دو گروه تقسیم می شود. خیارهای خلالی که پس از چیده شدن بلافاصله مصرف می شوند و خیارهای خیارشوری که کوچک بوده و در تهیه شوری و ترشی مورد استفاده قرار می گیرند.
نمای کلی |
|
نام |
خیار |
نام گیاه شناسی |
Cucumis sativus |
خانواده گیاهی |
Cucurbitaceae (خانواده کدو) |
مربوط به منطقه |
بومی جنوب آسیا می باشد، اما هزاران سال است که در مناطق مختلف جهان زیر کشت می رود. |
خیار و مشخصه های آن
بوته خیار تک پایه ای است؛ به این معنا که گلهای نر و ماده آن بر روی یک گیاه ظاهر شده و متولد می شوند. گل های نر و ماده مشابه یکدیگر و زرد رنگ هستند و هر یک حدود 4 سانتی متر قطر دارند. نرها ابتدا ظاهر شده، سه پرچم داشته، گرده تولید کرده و به صورت دسته ای روی ساقه های بلند و باریک می رویند. گل های ماده به تنهایی و دیرتر جوانه می زنند، دارای تخمدان هستند که به شکل پایه ای متورم زیر گل خودنمایی می کند. این گل ها کلاله مارپیچی مانند دارند که وظیفه دریافت گرده ها را به عهده دارد. گرده افشانی در این گیاه توسط زنبورها انجام می گیرد و اگر به خوبی انجام نشود، محصولی بد شکل و نامرغوب نتیجه خواهد داد.
میوههای گیاه خیار دراز، استوانهای و معمولاً سبز رنگ هستند، اگرچه در برخی از گونهها شاهد میوههایی به رنگ زرد، سفید یا راه راه نیز هستیم. بافت سطحی خیار بسته به نوع آن، صاف یا کمی برآمده بوده و پوست نازک یا ضخیمی دارد. گوشت داخلی آن حاوی مقادیر فراوانی آب است و ترد و آبدار می باشد. اندازه و شکل خیارهای روییده شده می تواند بسیار متنوع باشد، از خیارشورهای کوچک گرفته تا گونه هایی که تا 60 سانتی متر طول و 10 سانتی متر قطر دارند.
خیار و رنگ های متنوع آن
خیار، محصول فصل گرم سال بوده و در دمای 18 تا 30 درجه سانتیگراد و دمای مطلوب 24 درجه سانتیگراد رشد می کند. این گیاه در هوا و خاک گرم جوانه زده و رشد می کند. به همین دلیل بهترین زمان برای کاشت خیار اواخر بهار و اوایل تابستان است.
بوته خیار به سرما و یخبندان حساس است؛ بنابراین بذر خیار را در خانه و در بستر مناسب بکارید و با آغاز فصل گرما به فضای باز انتقال دهید.
اطلاعات پایه در مورد کاشت خیار
جهت خرید بذر خیار گلخانه ای کلیک کنید!
در فضایی با زمستان های بسیار سرد: در چنین شرایطی می بایست بذرها را حدود 2 الی 4 هفته قبل از آخرین یخبندان، در داخل خانه کاشته یا پس از گرم شدن خاک و رفع خطر یخبندان، مستقیماً در فضای باز بکارید.
در فضایی با زمستان های معتدل تر: در این شرایط آب و هوایی، در اوایل بهار، بذر را مستقیماً در فضای باز بکارید.
توجه: برای یافتن بهترین زمان کاشت خیار، تقویم باغبانی محل را مورد بررسی قرار دهید.
نهال های خیار را در ردیف هایی که به اندازه یک متر با هم فاصله دارند، بکارید. فاصله نهال ها از یکدیگر می بایست در حدود 40 الی 50 سانتی متر باشد.
کاشت خیار را مستقیماً در داخل خانه و در بسترهای مناسب آغاز کنید.
توصیه ما به شما این است که بذر خیار را به طور مستقیم در زمین بکارید. نهال خیار ریشه ضعیفی داشته و با کاشت آن در بستر یا گلدان، انتقال آن به بستر اصلی، نتیجه خوبی به همراه نخواهد داشت. در اغلب مواقع ریشه نهال در زمان جابجایی دچار شوک شده و رشد نهال متوقف خواهد شد.
چنانچه قصد دارید کاشت خیار را در محیط خانه آغاز کنید، از گلدان ها یا بسترهای تجزیه پذیر استفاده نمایید. در این صورت با قرار دادن بستر اولیه نهال خیار در خاک، ریشه ها اجازه خواهند داشت بدون آسیب و شوک، سریعتر، دیواره های گلدان را شکافته و به رشد خود ادامه دهد.
بستر اولیه مناسب برای کاشت بذر خیار
یک روش سنتی، کاشت خیار بر روی تپه می باشد. این روش به خصوص در شرایطی که خاک سرد بوده و زهکشی مناسبی ندارد، بسیار کارآمد است.
تپههای خاکی نسبت به زمین های صاف و هموار، از سطح وسیع تری برخوردار بوده و در بهار سریعتر گرم میشوند. خیار برای جوانه زدن و رشد، خاک گرم را ترجیح می دهد. همین امر تپه ها را به فضاهای مناسبی برای کشت نهال خیار تبدیل ساخته است. تپه ها همچنین به بهبود گردش هوا در اطراف بوته کمک کرده و مانع تجمع آب در اطراف ریشه خیار می شوند. همین امر جلوی پوسیدگی ریشه های گیاه و بروز بیماری های قارچی را گرفته و کیفیت محصول را بالاتر خواهد برد.
آماده سازی تپه ها: کار کاشت خیار را با ایجاد تپه های کوچک با 30 سانتی متر ارتفاع و 60 سانتی متر عرض، آغاز کنید. این تپه ها به گرم نگه داشتن خاک و داشتن یک زهکشی خوب کمک می کنند.
کاشت بذرها: در هر تپه، 4 الی 6 بذر خیار را با فاصله مساوی بکارید. اگر تعداد تپه ها زیاد است، مطمئن شوید که آنها در همه جهات حدود 1.2 متر از هم فاصله داشته باشند. این فاصله به گیاه اجازه می دهد تا فضای کافی برای پخش شدن و دریافت نور کافی داشته باشد.
هرس نهال خیار: پس از گذشت 4 الی 13 روز از کاشت، بذرها شروع به جوانه زدن می کنند. در این شرایط متوجه تعداد نهال های روییده شده، در هر تپه خواهید شد. به منظور پیشگیری از ازدحام نهال ها و رقابت بر سر مواد مغذی، یک یا دو نهال قوی تر را نگه داشته و مابقی را خارج کنید.
هرس نهال های تازه روییده شده خیار
کاشت خیار بر روی تپه، برای مناطقی با هوای سرد یا خنک برخوردارند، روشی ایده آل خواهد بود. با ایجاد تپه در باغ هایی که از خاک رس و سنگین تشکیل یافته اند، کشت خیار نتیجه مطلوب تری را به همراه خواهد داشت.
نکته: در کاشت خیار بر روی تپه ها، استفاده از داربست یا نگهدارنده یک اقدام رایج و توصیه شده می باشد. این داربست ها، میوه را از سطح زمین دور نگه داشته، خطر انتقال بیماری ها از خاک را کاهش داده، گردش هوا را بهبود بخشده و برداشت محصول را ساده تر خواهند کرد.
داربست یا تکیه گاه معمولا در زمان کاشت خیار، کنار تپه ها تعبیه می شود. ساقه های خیار به کمک این تکیه گاه ها به سمت بالا رشد کرده، از فضا بهتر استفاده کرده و رشد سالم تر و بهتری را تجربه خواهند کرد. از قفس های سیمی یا پلاستیکی نیز می توان به عنوان تکیه گاه برای بوته های خیار استفاده کرد. گیاه به کمک این سازه های استوانه ای که بر روی تپه ها قرار داده می شوند، به شکل عمودی رشد کرده و گردش هوای بهتری را تجربه خواهد کرد.
رشد بهتر بوته خیار به کمک تکیه گاه
نکات آبیاری: خاک بوته خیار، به خصوص در زمان باردهی، باید همواره مرطوب باشد؛ اما غرقاب خیر. برای این منظور بهتر است آبیاری را به صورت عمیق و مداوم انجام دهید. با این کار بوته، خیاری شیرین و بدون تلخی خواهد داد. برای حفظ رطوبت خاک استفاده از مالچ، روشی مناسب است.
کوددهی: پس از کاشت خیار، یک کود متعادل به خاک بدهید و زمانی که شاخه ها گسترش پیدا کردند، کود را روی سطح خاک بپاشید.
هرس: گیاه خیار برای تولید میوه معمولا به هرس نیاز ندارد. به منظور بهتر شدن رشد گیاه و گردش هوا و همچنین تقویت نهال برای تولید میوه های مرغوب تر، می توان برخی از برگ ها یا شاخه های فرعی را حذف کرد. برای این کار شاخه های جانبی یا همان مکنده هایی که در امتداد ساقه اصلی و زیر برگ ها روییده اند را حذف کنید. با محدود کردن گیاه به چند ساقه اصلی، آن را به تولید میوههای بزرگ و مرغوب تشویق کرده اید. بهتر است در هرس کردن گیاه زیاده روی نکنید. با این کار عملکرد گیاه به دلیل کاهش ظرفیت فتوسنتز، افت پیدا خواهد کرد.
باغبانان مبتدی و خانگی برای هرس بوته خیار کافی است برگ های آسیب دیده یا بیمار را از گیاه جدا کنند.
تکیه گاه: استفاده از داربست یا قفس توری به عنوان تکیه گاه، برای بوته خیار بسیار مفید و کارآمد است. با این حفاظ گیاه رشد عمودی خواهد داشت، میوه آن از زمین دور نگه داشته می شود و در استفاده از فضا صرفه جویی خواهد شد. داربست ها باعث دور شدن گیاه از سطح خاک می شوند. این امر گیاه را از مواجه شدن با بیماری ها و آفات منتقله از خاک از جمله سوسک و راب در امان نگه می دارد. وجود حفاظ در بهبود گردش هوای اطراف گیاه نقش مهمی داشته و احتمال ابتلا به بیماری های قارچی مانند سفیدک پودری را کاهش می دهد. گیاهانی که به کمک قیم رشد کرده اند، میوه با کیفیت تر و صاف تری داشته و برداشت محصول آنها نیز ساده تر خواهد بود.
هرس کردن یا نکردن بوته خیار تا حد زیادی به نژاد آن و اهداف باغبانی شما بستگی دارد. اگر به درک درستی از نقشی که هرس برای گیاه شما دارد، برسید تصمیم آگاهانه تری می گیرید و به نفع گیاه خود عمل خواهید کرد. علاوه بر آنکه برداشت محصول بهتری را نیز تجربه می کنید.
با هرس بوته خیار پس از رشد 6 تا 7 برگ، گویا آن را به تولید شاخه های جانبی که منجر به تولید برگ و میوه بیشتر می شوند، تشویق کرده اید. این روش در خیار های بوته ای نتیجه بسیار خوبی خواهد داشت.
همانگونه که گفته شد استفاده از داربست یک راه موثر برای بهره وری بیشتر از محیط باغ، بهبود سلامت گیاه و ساده کردن برداشت است. در ادامه شما را با چند نمونه داربست مناسب برای پرورش و کاشت خیار آشنا خواهیم کرد.
داربست A شکل
داربست عمودی
داربست قوس دار برای کاشت خیار
آسان تا متوسط، کاشت خیار بسته به شرایط آب و هوایی و نژاد گیاه، برای باغبانان تازه کار و با تجربه مناسب می باشد.
نکات مهم برای رشد بهتر نهال خیار
برای گرده افشانی گل خیار به صورت دستی، مراحل زیر را دنبال کنید:
گل ماده در بوته خیار
در شرایطی که زنبور کمی در محیط وجود دارد، گرده افشانی گل خیار به صورت دستی بسیار موثر عمل خواهد کرد.
گرده افشانی گل خیار به صورت دستی
گیاهان همراه خوب برای گیاه خیار عبارتند از: لوبیا، نخود، ذرت و تربچه.
از کاشت سیب زمینی و گیاهان معطر در نزدیکی بوته خیار خودداری کنید. کاشت این گیاهان در رشد گیاه تأثیر منفی خواهد گذاشت.
آفات: سوسک خیار، کنه عنکبوتی و شته.
روشهای پیشگیری و کنترل: از پوششهای ردیفی یا توری برای حذف حشرات استفاده کنید. با استفاده از آفت کش های طبیعی حشرات مفید را تشویق به آمدن می کنید.
بیماری ها: سفیدک پودری، سفیدک کرکی و پژمردگی باکتریایی.
روش های پیشگیری و کنترل: برای کاشت خیار گونه های مقاوم تر را برگزینید، از آبیاری گیاه در عصر خودداری کرده و تناوب کاشت را به خوبی رعایت کنید.
خیار معمولاً در اثر عواملی چون آبیاری نامناسب، درجه حرارت بالای محیط، دمای سرد، نوسانات دما یا شرایط نامناسب خاک تلخ می شود. زمانی که شرایط محیطی برای بوته خیار مناسب نباشد، خیارها دچار استرس شده و کوکوربیتاسین بیشتری تولید می کنند. این ماده باعث تلخی طعم خیار شده و در پوست و انتهای میوه مقدار و غلظت آن بیشتر است.
برای جلوگیری از تلخی خیار، گیاه را به طور مداوم آبیاری کنید، در روزهای گرم و خشک، برای حفظ رطوبت خاک، سطح آن را زیر و رو کنید. بوته خیار گرما دوست است؛ بنابراین از آن در برابر نوسانات دما محافظت کنید. قرار گرفتن گیاه در معرض سرما در آن تنش ایجاد کرده و سبب تلخی میوه آن خواهد شد.
با کاشت خیار در خاک مناسب و حاصلخیز سبب افزایش کیفیت میوه آن می شوید. به علاوه، با انتخاب گونههایی از خیار که دارای سطوح پایینتری از کوکوربیتاسین هستند، خطر تلخی محصول را به حداقل خواهید رساند. پوست کندن و جدا کردن ته خیار تلخی آن را از میان خواهد برد.
دلیل تلخ شدن خیار
بهترین زمان برای برداشت خیار: به محض سفت و بالغ شدن خیارها و رسیدن طول آنها به 15 الی 20 سانتی متر، باید آنها را بچینید. در این زمان رنگ میوه به طور یکنواخت سبز روشن بوده و بافت آن سفت و ترد است. در این شرایط، خیارها بهترین طعم و بافت را دارند. میوه های بیش از حد رسیده، بافت تلخ و خشکی داشته و دارای دانه های بزرگ و سفت هستند. در اوج فصل رشد، بوته خیار را به صورت روزانه بررسی کنید. خیارها به سرعت رشد می کنند و اکر چیده نشوند رو به زردی رفته و تلخ و بی کیفیت می شوند.
نکات مربوط به برداشت خیار: برای آنکه خیار را بدون وارد آمدن آسیب به گیاه برداشت کنید، از یک چاقوی تیز یا قیچی هرس استفاده نمایید. برای چیدن، از کشیدن یا پیچاندن میوه خودداری کنید. این کار به شاخه ها و خود بوته آسیب وارد ساخته و سبب می شود محصولات بی کیفیتی را در آینده تولید کند. خیارها را صبح زود و زمانی که میوه ها تازه هستند، بچینید. برداشت میوه به طور مداوم، گیاه را به تولید محصول بیشتر تشویق می کند.
روش نگهداری: خیار های چیده شده را به آرامی در محیطی خنک و مرطوب قرار دهید. این میوه ها را در دمایی بین 7 الی 10 درجه سانتیگراد و در جایی مانند کشوی یخچال قرار دهید و تا یک هفته از تازگی و طعم دلچسب آن لذت ببرید.
خیارها از طریق بذر تکثیر می شود. برای جوانه زنی بهینه و تولید محصول با کیفیت، بهتر است هر ساله از بذرهای تازه استفاده شود.
روش تکثیر خیار، بذر
خیار به دلیل داشتن بافت ترد و طعم ملایم، معمولاً به صورت خام در سالاد استفاده می شوند. ردی از این سبزی به صورت شوری در انواع ساندویچ و همبرگر به چشم می خورد. خیارها به شکل ترشی یا شوری ماندگاری بیشتری داشته و به غذاها طعم دلچسبی می بخشند.
خیار را می توان هم به صورت تازه و ترشی مصرف کرد و هم در پخت سوپهای سرد مورد استفاده قرار داد. این سوپ ها با ماست، سیر یا سبزی ترکیب و آماده می شوند. پوست خیار به دلیل ترد بودن غذاهایی مانند کوکو سبزی را خوش طعم و برشته می کنند. خیار پخته و تفت داده شده به سیب زمینی سرخ کرده و خورش ها طعم ملایم و بافت بینظیری می بخشد. خیار به دلیل آب فراوانی که دارد، در تهیه اسموتی ها و نوشیدنی هایی چون شربت سکنجبین، خیار بسیار کارایی دارد.
خیار شور و کاربرد وسیع آن در آشپزی
پرورش و کاشت خیار یک کار لذت بخش و پر بازده است. اگر از این گیاه به خوبی مراقبت و نگهداری کنید، نتیجه مطلوب تری خواهید گرفت. کاشت نهال خیار به دلیل رشد سریعی که دارد، تجربه خوبی برای باغبان های مبتدی و کم تجربه خواهد بود. این گیاه به باغ تابستانی شما طراوتی وصف نشدنی می بخشد.
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد!
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد!