یونجه پادشاه گیاهان دارویی

یونجه از آن دسته گیاهانی است که خواص بسیار زیادی دارد تا جایی که شاید بسیاری از آنها به گوشتان نخورده باشد. خیلی از افراد بر این تصورند که یونجه تنها گیاه مختص چهارپایان است، اما این تصور درست نیست چرا که یونجه یکی از گیاهانی است که برای همه موجودات کاربرد دارد و درمان بسیاری از بیماری‌ها فقط با آن میسر است، حتی این گیاه فوق العاده قابلیت این را دارد که از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کند.

در این مقاله از نازبو اطلاعات بسیار مفید و جامعی از هر آنچه درباره کشت و پرورش یونجه و همچنین خواص آن وجود دارد در اختیار شما کاربران گرامی قرار دهیم پس با ما همراه باشید تا این مطلب خواندنی را ملاحظه کرده و به کار بگیرید.

مشخصات و ویژگی‌های ظاهری یونجه

یونجه یکی از گیاهان چند ساله و دائمی با ریشه راست می‌باشد که راست‌ترین ریشه آن به ریشه اول مشهور است. جالب است بدانید که ریشه و بخش بیرون از خاک یونجه همزمان با هم رشد می‌کنند یعنی وقتی که ریشه از لپه بیرون زد طولی نمی‌کشد که سر برآوردن یونجه را نیز مشاهده می‌کنید.

وقتی که یونجه شروع به جوانه زدن کرد، میزان مصرف آب آن نیز بیشتر می‌شود و حتماً باید بدانید که این گیاه حساسیت بالایی نسبت به کمبود آب و شوری خاک دارد، البته این حساسیت مربوط به این مرحله است و کمی بعد تر از بین می‌رود.

یونجه دارای ارتفاعی به اندازه یک متر می‌باشد و دارای سه برگچه است. برگچه‌ها بیضی شکل، سبز رنگ و نوک تیز هستند. گل‌های یونجه به رنگ های بنفش تیره، سبز یا آبی روشن می‌باشد و میوه آن به صدف شباهت داشته و دانه‌ای داخل آن قرار دارد.

در حوزه پزشکی بیشترین خواص یونجه متعلق به برگ‌های آن است، ولی بسیاری از خواص دیگر یونجه در میوه و گل آن نیز یافت می‌شود و از آنجایی که ریشه آن تا 3 متر به داخل زمین نفوذ کرده است، بنابراین منبع غنی از مواد معدنی و ویتامین‌ها را از خاک می‌گیرد.

ارقام مختلف یونجه ایرانی

ارقام یونجه موجود در ایران طبق اسم ناحیه‌ای که در آنجا کشت می‌شود نامگذاری می‌شوند. در این بخش از نازبو به معرفی ارقام مختلف یونجه ایرانی پرداخته‌ایم، که در ادامه ملاحظه خواهید کرد:

1- یونجه همدانی
بارزترین مشخصه این رقم یونجه مقاومت زیاد در برابر سرمای زمستان و رشد و نمو آن در مناطق سردسیر می‌باشد. مزایای یونجه همدانی در مقایسه با یونجه رنجر که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت، بیشتر است. رشد یونجه همدانی نسبی است و سالیانه بیشتر از 5-4 چین تولید نمی‌نماید.

این نوع یونجه ساقه‌های بلند خشبی با شاخ و برگ نسبتا کم داشته و به طور متوسط ارتفاع بوته‌های آن 85 سانتیمتر می‌باشد. باید بدانید که یونجه همدانی نیاز فراوانی به آب دارد و هر 8 تا 10 روز باید آبیاری شود. عملکرد حداکثری این رقم در زمان ظهور کردن گل‌هاست.

2- یونجه بغدادی
یونجه بغدادی متعلق به مناطق گرمسیری می‌باشد به خاطر همین بیشتر در استان خوزستان و نواحی جنوبی ایران پرورش داده می‌شود. از بارزترین مشخصات این یونجه مقاومت آن در برابر گرما است، به طوری که در گرمای سوزان استان خوزستان در طول تمام سال همچنان رشد می‌کند. ارتفاع این یونجه بلند و بیش از یک متر می‌باشد و به طور متوسط سالیانه ده چین تولید می‌کند.

3- یونجه بمی
یونجه بمی نیز همچون بغدادی به مناطق گرم و حاره ای تعلق دارد. برگ های نسبتاً بزرگی داشته و ارتفاع متوسطی بین 60 تا 65 سانتیمتر دارد. این رقم یونجه نیز می‌تواند تا بیش از 10 چین تولید نماید و همچون یونجه یزدی معروف به یونجه هفت چین می‌باشد.

نحوه کاشت و پرورش گیاه یونجه

بسته به نوع خاک عمق کاشت بذر می‌تواند متغیر باشد البته حدوداً یک الی دو سانتیمتر است. در خاک‌های رسی و سنگین عمق کاشت کمتر و در خاک‌های سبک و شنی عمق کاشت تا حدودی بیشتر می‌باشد.
به دو روش بذر پاشی یونجه انجام می‌پذیرد : روش اول دست پاش و روش دوم با ماشین‌های بذرافشان.
در زمین‌های کوچک هم بذر پاشی و هم برداشت به صورت کرتی انجام می‌شود و در زمین‌های بزرگ با استفاده از ماشین‌های بذرپاش ابتدا زمین به طور جوی و پشته در آمده و سپس ردیف کار به طور خطی کاشته می‌شود.
نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که باید سعی کنید بذرها را به صورت یکنواخت در سطح مزرعه پخش کرده و به اندازه کافی با خاک پوشیده شود.
مقادیر بذر بستگی به علوفه ای و کرتی بودن آن دارد، چنانچه هدف علوفه ای باشد، به صورت خطی و به مقدار 25 الی 30 کیلوگرم در هکتار و اگر کرتی باشد 30 الی 40 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.
 

زمان مناسب کاشت یونجه

فصل پاییز و فصل بهار بهترین زمان برای کاشت یونجه می‌باشد، البته باید بدانید که کاشت پاییزه ارجح‌تر از کاشت بهاره می‌باشد. کاشت بهاره در فصل بهار معمولاً پس از رفع سرمای بهاره و از نیمه دوم اردیبهشت ماه تا خرداد ماه انجام می‌پذیرد و کاشت پاییزه در مناطق سرد استان اوایل شهریورماه و در مناطق سرد معتدل تا اواسط شهریور ماه انجام می‌گیرد.

مناسب‌ترین خاک برای کاشت یونجه

گیاه بالغ یونجه مقاومت بسیار بالایی نسبت به شوری دارد، ولی گیاه جوان حساسیت بسیار زیادی به شوری دارد. بنابراین ph خاک مناسب برای حداکثر یونجه 5.6-5.7 می‌باشد. به هیچ عنوان نباید یونجه را در خاک‌هایی که زهکشی نشده و یا عمل تهویه در آن صورت نگرفته پرورش داد چرا که یونجه گیاهی است که در خاک‌های بیش از حد مرطوب یا خاک‌های اسیدی که دارای آهک پایین است عملکرد پایینی دارد، مهمتر از همه ریشه گیاه یونجه نیاز فراوان به اکسیژن دارد و در خاک‌های رسی و مرطوب که فاقد اکسیژن است متوقف خواهد شد.

کود و مواد غذایی مورد نیاز یونجه

رشد و نمو مطلوب یونجه در گرو وجود مواد غذایی مورد نیاز می‌باشد. تامین مواد غذایی موجب می‌شود میزان مصرف آب کاهش یابد به طوری که بنا به آزمایش‌های انجام شده ثابت شده است که جهت تولید یک کیلوگرم ماده خشک یونجه در زمین‌های بدون کود نیاز به 800 لیتر آب می‌باشد، در صورتیکه در زمین‌های غنی جهت تولید این میزان فقط به 400 لیتر آب نیاز است.

افزودن 30 تا 50 تن کود دامی به صورت سرک در اوایل زمستان پیش از یخ زدن زمین باعث می‌شود که ساختمان خاک و پوک شدن زمین بهبود یابد. در فصل بهار این کود رشد و نمو یونجه را افزایش می‌دهد. کودهای آهکی کلسیم، منگنز، بر، مس و ازته از جمله کودهای شیمیایی مصرفی در مزارع یونجه می‌باشد.

برای خرید کود مایع به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

زمان و میزان آبیاری یونجه

سه مورد مهم درباره تعیین زمان و میزان آبیاری بسیار مهم است. اول قابل دسترس بودن آب و مورد دوم ظرفیت نگهداری آب در خاک گیاه به آب می‌باشد. علاوه بر این موارد میزان برداشت محصول عوامل موثر دیگر در آبیاری یونجه می‌باشد. در مناطق گرمسیر ایران فاصله زمان آبیاری 4 تا 6 روز و در مناطق معتدل 7 تا 8 روز و در مناطق سردسیر 8 تا 10 روز و همچنین در مناطق سردسیر کم آب گاهی فاصله به 15 روز نیز می‌رسد.

روش‌های مختلف آبیاری یونجه 

• آبیاری غرقابی
• آبیاری بارانی
• آبیاری ردیفی یا نشتی
• آبیاری زیر زمینی
• آبیاری زمین

کنترل علف‌های هرز

کنترل علف‌های هرز یونجه امر بسیار مهمی است چرا که علف‌های هرز با ایجاد رقابت در استفاده از فضا، مواد غذایی، نور، آب و نیز کاستن از کیفیت یونجه برداشت شده، می‌توانند آسیب‌های زیادی ببار بیاورند.

در سه زمان علف‌های هرز موجب به بار آمدن ضرر و زیان می‌شوند:

- پیش از استقرار کامل گیاه
- در مرحله گیاهچه ای
- بعد از استقرار کامل
از رایج‌ترین علف‌های هرز یونجه زار می‌توان به نیلوفر یا پیچک صحرایی، آفتابی وحشی، قیاق، ترشک، مریم گلی، شیر سگ، خاکشیر تلخ، سوزنک، گلرنگ وحشی، سس، علف شور، دم روباهی، مرغ، گل قاصد و... اشاره کرد.

در این بخش از نازبو قصد داریم به بررسی و کنترل مهم‌ترین علف هرز یعنی سس بپردازیم.

کنترل علف هرز سس

گیاهان گلدار سس علف‌های هرزی به شمار می‌رود که گسترش جهانی داشته و به طیف گسترده ای از گیاهان نیز حمله ور می‌شود. بیشتر از 150 گونه سس در دنیا وجود دارد. برای کنترل و پاکسازی این گیاه دو روش وجود دارد:

مبارزه مکانیکی (در صورت دیده شدن لکه آلوده به سس آن بخش را به طور کامل سوزانده و به جهت تآخیر انداختن رشد یونجه روی آن قسمت کاه ریخته می‌شود.)
مبارزه شیمیایی (به کارگیری سم پاراکوات 3 تا 5 لیتری در هکتار در جاهایی که علف هرز رشد کرده است)
کنترل آفت سرخرطومی برگ یونجه
چراندن مزرعه یونجه توسط دام بعد از برداشت چین آخر در اواسط آبان ماه
سوزانیدن باقیمانده‌های یونجه با شعله افکن در اواخر زمستان و همزمان با رشد رویشی یونجه
سمپاشی کردن مزرعه با استفاده از سمومی همچون دورسبان، فوزالن و دیازینون هنگامی که بیشترین جمعیت آفت را لاروهای سن تشکیل می‌دهند.

برای خرید انواع بذر به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

برداشت یونجه

حتماً باید در برداشت یونجه دقت لازم را داشته باشید، تا ساقه آن بریده نشود چرا که این امر باعث له شدن و آسیب رسیدن به محل قطع می‌شود. مناسب‌ترین و بهترین تاریخ برداشت یونجه برای به دست آوردن حداکثر عملکرد علوفه توام با ایجاد شرایطی برای تامین حداکثر مواد غذایی در سال‌های بعد، مقطعی است که 10.1 تا 2.1 بوته‌های مزرعه به گل نشسته باشند. ضمناً بهترین ارتفاع برش ساقه‌ها از سطح زمین 10- 5 سانتی متر پیشنهاد می‌گردد.

علف چین یا علف بر موتورهای کوچکی هستند که جهت برداشت یونجه در مزارع کوچک به کار برده می‌شوند که تقریباً مساحتی بین 1500 تا 2500 متر مربع را در هر ساعت درو می‌کنند. در مزارع بزرگ علف بر هایی استفاده می‌شود که به جلو، عقب و یا وسط تراکتور و با توان کاری یک تا دو هکتار برداشت در ساعت کار می‌کنند.

جالب است که بدانید که امروزه دستگاه‌هایی ساخته شده اند که علاوه بر درو یونجه غلتک‌های مخصوصی به نام Conditioner دارا هستند که پس از درو یونجه ساقه‌های آن را له کرده تا زمان خشک کردن را 30 درصد کاهش دهد.

البته این عمل باعث ریزش برگ‌های یونجه و وارد شدن خسارت زیادی به سر مزرعه می‌شود. جهت حفظ کمیت و کیفیت علوفه یونجه پس از برداشت بلافاصله آنها را ردیف می نمایند. این عملیات با دستگاه ردیف کن انجام می‌پذیرد و سپس به مدت یک تا دو شبانه روز روی زمین باقی مانده و بخش اعظم رطوبت خود را از دست می‌دهد تا قابل جمع آوری شود.

خواص دارویی درمانی بی نظیر گیاه یونجه

یونجه درمان بسیار موثر برای بیماری‌های مزمن به شمار می‌رود که با هم در ادامه به آنها می‌رسیم.

کاهش کلسترول
گیاه یونجه کاهش دهنده کلسترول خوب می‌باشد به طوری که جذب کلسترول را در روده کاهش می‌دهد و مهمتر از همه خاصیت فوق العاده‌ای در دفع موادی که باعث جذب کلسترول می‌شود، دارد.

ترک اعتیاد با یونجه
پزشکان ایرانی در قدیم برای درمان افرادی که دچار اعتیاد می‌شدند داروهایی را می‌ساختند که فرد نسبت به مواد مخدر تنفر پیدا کنند و برای این اقدام معمولاً از تعفن افسنتین، یونجه و چند گیاه دیگر استفاده می‌کردند.

اخیرا نیز داروسازان سنتی هندوستان یونجه تازه را خرد کرده 2 ماه در الکل خیسانده و سپس یک استکان آن را با کمی آب در هنگام خماری به فرد معتاد می‌خورانند و بعد دستور می‌دهند که از ماده مخدر مورد نظر خود مصرف کند. محلول الکلی یونجه به دلیل دارا بودن ماده صابونی (ساپونین) شخص را ناراحت کرده و نسبت به ماده مورد اعتیاد بیزاری و تنفر ایجاد می‌کند.

این روش قبلاً در ایران برای معالجه و درمان اعتیاد به الکل بود، امروزه نیز برای معالجه معتادان به تریاک و سیگار و حتی هروئین به کار گرفته می‌شود و بسیار مؤثر است. شربت یونجه هم در کنار عرق یونجه در درمان اعتیاد بسیار مؤثر است.

رفع مشکلات کلیوی با یونجه
یونجه برای مشکلات کلیوی بسیار تاثیرگذار و مفید است و کلیه هایی که کم کاری دارند با استفاده از این گیاه مفید عملکرد بهتری پیدا می کنند، البته این اتفاق زمانی شدنی است که به طور منظم از یونجه استفاده شود. یونجه باعث می‌شود که سطح اوره خون کاهش یابد و باعث می‌شود که آب کمتری از بدن دفع شود، بنابراین به راحتی می‌توانید با کمک یونجه از شر سنگ‌ کلیه خلاص شوید.

خواص یونجه برای بانوان
گیاه یونجه برای بانوان بسیار مفید است به عنوان مثال از ابتلا به سرطان پستان جلوگیری می‌کند و از آنجایی که به واسطه داشتن ترکیبات گیاهی همچون فیتواستروژن و... باعث افزایش سطح استروژن می‌شود و از طرفی این هورمون تاثیر زیادی در سرطان پستان دارد. بنابراین بیمارانی که مبتلا به این بیماری هستند نیز می‌توانند از این گیاه مفید استفاده کنند چرا که خطر مرگ و عود بیماری را کاهش می‌دهد.

همچنین بالا رفتن سطح استروژن باعث می‌شود خونریزی و دردهای دوران قاعدگی کاهش یابد و از طرف دیگر عوارض یائسگی نیز کمتر شود.

تقویت موها با یونجه
گیاه یونجه باعث می‌شود که شما از شر خرید داروهای مختلف برای تقویت موهایتان بی‌نیاز شوید، چرا که دارای آنتی اکسیدان‌هایی است که برای فولیکول‌های مو بسیار موثر هستند. این گیاه محکم و لطیف‌تر شدن موهای شما را تضمین می‌کند. همچنین از آنجایی که یونجه دارای سیلیس می‌باشد، موهای شما را سالم تر نگه می‌دارد و بهترین درمان برای ریزش مو به شمار می‌رود.

منبع : نمناک