بذر خوب را چگونه بشناسیم؟

تعریف بذر؟

به اصطلاح عوامانه به دانه یک گیاه بذر (seed) یا تخم گفته می‌شود. یک عدد پیاز که برای تولید یک گل لاله کاشته می‌‌شود نیز یک بذر است. بذر قسمتی از محصول دانه مانند غلات، حبوبات، غده مانند سیب زمینی، ریشه مانند نعناع، پیچک، ریزوم یا ساقه خزنده زیر زمینی مانند زنبق، استولون یا ساقه خزنده رو زمینی مانند توت فرنگی، برگ مانند ساکولنت‌ها، بگونیا، بنفشه آفریقایی، پیاز مانند سنبل، لاله، پاجوش مانند آلوئه ها و هاورتیا است که، در خاک کاشته می‌‌شود تا جوانه بزند و پایه گیاه را به وجود آورد. بذر، یک رابطه زنده بین والدین و نتایج بوده و عامل اصلی انتشار گیاه از یک محیط به محیط دیگر می‌‌باشد که سبب تداوم نسل‌ها می‌شود. از نظر بیولوژیکی بذر تخمک رسیده و بارور است که قابلیت رشد و تبدیل به یک گیاه کامل را دارد، اما از نظر کشاورزی و زراعت بذر مفهوم وسیع‌تری دارد.

بذر از نظر زراعت یک میوه خشک و ناشکوفا است که می‌‌تواند دارای یک، دو یا چند تخمک باشد. هزینه‌ای که یک کشاورز در طول عملیات کاشت، داشت و برداشت اعم از هزینه کارگر، آب، کود و سم باید بپردازد، شاید به صد برابر قیمت دانه برسد، از طرفی چنانچه به هر کدام از این عوامل یاد شده توجه کمتری شود تولید محصول به همان اندازه کم توجهی پایین می آید اما عدم دقت در تهیه و خرید بذر، شاید به نابودی و یا قابل استفاده نبودن کل محصول تمام شود. اگر بهترین قطعه زمین برای کاشت در نظر گرفته شود و بیشترین مراقبت در داشت و برداشت به عمل آید ولی از بذر، با مشخصات خوب استفاده نشود، کار تولید با شکست رو به رو می‌گردد.

برای خرید بذر گیاهان آپارتمانی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

دسترسی به بذر، ارقام اصلاح شده گیاهان زراعی و زینتی دارای کیفیت بالا یکی از الزامات پیشرفت صنعت کشاورزی و در نتیجه صادرات و رشد مناسب می‌‌باشد. صنعت بذر، با گسترش توان تولید، افزایش راندمان، سرعت تولید ارقام جدید و حفظ خلوص ژنتیکی این ارقام، نقش حیاتی در این صنعت بر عهده دارد. مکانیزه شدن کاشت و برداشت محصول با ماشین‌های برداشت و مسئله مبارزه با آفات و امراض و کم آبی، بنگاه‌های تولید بذر، را بر آن داشته است تا بذرهای خود را متناسب با خواسته‌های تکنولوژی جدید بذرهای با مشخصات پا کوتاه، پا بلند، کم محصول پر کیفیت، پر محصول کم کیفیت، مقاوم به امراض و آفات، رنگ‌ها و مزه‌های متفاوت تولید کنند و به همین علت بذرهای خوب کمی گران هستند که البته افزایش عملکرد و بالا بودن کیفیت محصول هزینه را جبران می‌کند.

برای خرید بذر صیفی جات به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.
 

گواهی‌های مختلف بذر

هدف اصلی گواهی بذر، حفظ صفات ژنتیکی و خلوص بذر رقم‌های اصلاح شده محصول‌هایی است که مشخصات بهتری نسبت به محصول‌های مشابه خود دارند. بنابراین الگوی کلی گواهی بذر، از اصلاح یک واریته جدید تا امکان بهره برداری اقتصادی از آن توسط کشاورز بر اساس قوانین CSGA می‌توان به شرح زیر خلاصه نمود:
1-بذر اولیه یا اصلاح گر (Breeder Seed ) یا ( Nucleus ) : بذر اولیه به بذر و سایر اندام‌های رویشی گیاه اطلاق می‌شود و با نظارت متخصصین اصلاح نباتات تولید می‌شود. دارای برچسب سفید رنگ بوده و مقدار آن بسیار ناچیز است و برای تولید بذر پایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بعضی از مواقع نگهداری و ذخیره بذر اولیه چندان آسان نمی‌باشد مانند تهیه بذر هیبرید اولیه. زیرا در صورت احتیاج مجدد به بذر اولیه بایستی لینه‌های خالصی که در تهیه بذر هیبرید بکار برده می‌شوند کشت گردیده و بذر هیبرید اولیه تهیه شود.
2- پایه یا سوپر الیت ( Foundation Seed ) یا (Super Elite ) : اولین بذری است که از کشت بذر اولیه تولید می‌گردد. این بذر، زیر نظر اصلاح کننده یا مؤسسه مربوط در مزرعه ازدیادی به مساحت 2یا 3 هکتار تولید می‌شود. کشت بذر پایه ممکن است چندین بار تکرار شود بدین معنی که از بذر پایه دوباره تولید گردد. بذر پایه دارای برچسب کارت سفید رنگ است. مقدار آن کم است و برای تولید بذر ثبت شده بکار می‌رود.
3-ثبت شده یا مادری (Registered Seed) یا(EGIT) : بذری است که از تکثیر بذر پایه بدست می‌آید. این بذر، با نظارت کارشناسان بذر تولید می‌شود. بذر ثبت شده ممکن است چندین بار تهیه شود. بدین معنی که از بذر ثبت شده دوباره بذر ثبت شده تهیه گردد. هدف از این مرحله افزایش مقدار بذر قبل از تولید "بذر گواهی شده" می‌باشد. بذر ثبت شده به عنوان بذر تجاری در نظر گرفته نمی‌شود. بعضی از مؤسسات تهیه "بذر گواهی شده" مرحله تهیه "بذر ثبت شده" را حذف می‌نمایند. این نوع گواهی بذر را با برچسب یا کارت ارغوانی رنگ مشخص می‌کنند.
4-گواهی شده (Cerified seed) : بذر گواهی شده در حقیقت نتایج بذر، پایه و یا بذر ثبت شده است. بذر گواهی شده بایستی دارای خصوصیاتی باشد که توسط مؤسسات گواهی کننده بذر تعیین شده است. این بذر دارای برچسب یا کارت آبی رنگ است و به بذر آبی معروف می‌باشد.

برای خرید بذر سبزی خوردن به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.
 

انواع بذر را بشناسیم

1- هیبرید: رقم هیبرید در واقع اشاره به بذرF۱ دارد که از راه مستقیم از تلاقی دو والدی که از نظر ژنتیکی متفاوت هستند، تولید می گردد. در این ارقام، صفات کیفی و مفید هر دو والد با هم ترکیب شده و منتج به پدیده ای به نام نیروی هیبرید (Hybrid vigor ) یا Heterosis (برتری هیبرید نسبت به والدین) می گردد. اینها دانه‌هایی هستند که جهت تجلی برخی صفات مطلوب از پیوند دو گیاه کاملا متفاوت به وجود آمده‌اند. استفاده از بذر اصلاح شده و جدید این گیاهان بهترین روش ممکن است. این بذرها ممکن است گیاهانی تولید کنند که نسبت به بیماری‌های بیشتری مقاوم گردد، میوه‌های درشت‌تری تولید کنند و نحوه برداشت راحت‌تری داشته باشند. اشکال این نوع بذور این است که بسیاری از ژن‌های خاص را از دست داده و ممکن است برخی ویژگی‌های منحصر به فرد مانند طعم، بو و بافت در گیاهان و میوه‌های حاصل از دانه‌های هیبرید موجود نباشد. ترکیب ژنتیکی این بذرها پس از یکبار تکثیر به شدت تغییر می‌کند. بذور جمع آوری شده از گیاهان هیبریدی برای کشت سال بعد مناسب نبوده و ممکن است، همان گیاه اولیه را تولید نکنند.
2-بذری که توسط انسان تغییری در ژنتیک آن ایجاد نشده: این بذور نسبت به بذرهای هیبرید دارای طعم و بوی مشخص هستند. بذرهای تولید شده توسط این گیاهان همان گیاهی را تولید می‌کنند که از آن برداشت شده اند. اگرچه این نوع بذور برخی ویژگی‌های زراعی که بذرهای هیبرید دارا هستند را ندارد، اما این ویژگی‌ها آنقدر هم مورد نیاز و مطلوب یک باغبان ساده نیستند.
3- ارگانیک: این بذور از گیاهان والدی تولید شده اند که در طول رشدشان هیچگونه آفت کشی استفاده نشده و به صورت ارگانیک پرورش یافته اند. این‌ها ممکن است به صورت هیبرید یا طبیعی باشند.

برای خرید بذر انواع فلفل به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

خصوصیات یک بذر خوب

1- اولین نشانه‌های ارزش آن از جرم هزار دانه، بو و رنگ در مجموعه بذر مشخص می‌شود. همچنین باید کاملاً رسیده و مواد غذایی لازم را برای جنین همراه داشته باشد. علائم دیگر بذر خوب را می توان از آزمایش‌های بعدی تعیین کرد. از جمله عوامل مرغوبیت آن، قوه و قدرت نامیه بذر می‌باشد که عبارت است از درصد بذرهایی که جوانه زده و سبز می‌شود. قدرت نامیه و سرعت جوانه زنی بذر را می‌توان با شمارش درصد بذرهای سبز شده در یک مدت زمان معین مثلا ۱۰ تا ۱۵ روز تعیین کرد.
تعیین قوه نامیه بسیار ساده است و با وسایلی مثل پارچه مرطوب، کاغذ خشک کن و غیره تعداد معینی مثلا ۱۰ یا ۱۰۰ عدد دانه را در دمای اتاق سبز می‌کنند و درصد آن را تعیین می‌نمایند :

• باید از ارقام مناسب یا هیبرید بوده و دوره رشد گیاه آن مطابق با آب و هوای زراعی و نظام‌های کشت و کال محل باشد.
• باید خالص باشد (خالص از نظر نوع یا رقم) کیفیت زراعی بالايي داشته باشد (بذرهايي که زود جوانه زده و باعث پرورش نشاهای قوی در شرایط معمولی گردند) دارای پتانسیل محصول خوب باشد، الگوی رشد و رسیدن يكنواخت داشته باشد و هدف کشت و کار را برآورده نماید.
• عاری از هرگونه بیماری و اختلالات فیزیولوژیکی ناشی از کمبود مواد غذایی باشد.
• هر دانه باید درشت، هم اندازه با سایرین و يكنواخت از نظر شکل، رنگ، ترکیب و وزن  باشد.
• باید پاک بوده و عاری از موادی همچون سنگ ریزه، گرانول‌های خاک، کاه و مواد چسبنده ای همچون صمغ و شیره میوه باشد. باید عاری از بذور مضری همچون دانه علف‌های هرز باشد. بایستی عاری از حشرات، تخمهای حشرات، اسپرها و غیره باشد. بایستی سالم (کامل)، نشکسته، له نشده و با پوسته سالم باشد.
• بایستی تا حد امکان تازه بوده و یا سن و سال مناسبی داشته باشد (کهنه نباشد).
• بایستی حاوی مقدار مناسبی رطوبت باشد.

برای خرید بذر گیاهان آپارتمانی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.
 

چند نکته در هنگام خرید و انتخاب بذر خوب:
۱- قوه نامیه: قوه نامیه در واقع حفظ دوره توانایی جوانه‌ زنی یک دانه است. دانه بعضی از کاکتوس‌‌ها در شرایط ایده آل تا چندین سال قدرت سبز شدند دارند ولی بعضی از گونه‌‌ها زود قوه نامیه خود را از دست می‌‌دهند لذا باید قبل از اقدام به کشت، از قوه نامیه و یا چگونگی توانایی تولید یک بوته جدید توسط آن بذر اطمینان داشت.
2- خلوص تمیزی: دانه مورد استفاده باید عاری از مواد خارجی اضافی (خاک، کاه و کلش، شن و ماسه و …) بذور آسیب دیده و شکسته و نیز، آلوده به آفت و بیماری باشد. وجود هر یک از این عوامل می‌‌تواند موجب بروز آسیب به محصول نهایی و از بین بردن زحمات و هزینه‌‌های انجام شده گردد.
۳- درصد جوانه‌ زنی: یکی از نکاتی که باید خیلی به آن توجه کرد درصد جوانه زنی دانه‌ها می‌‌باشد، دانه مطلوب کاکتوس‌‌ها در شرایط ایده آل کاشت که در آن رطوبت و نور  و دما رعایت شود حداقل باید ۸۰ درصد به بالا سبز شوند. برای اطمینان از درصد سبز شدن دانه‌ها در ابتدا تعدادی کمی از نمونه بذر تهیه کرده و بکارید و بعد از اطمینان از درصد جوانی زنی اقدام به خرید عمده بذر نمایید.