معرفی گل زنبق

زنبق گونه ای از گل‌های بسیار زیبا و زینتی است که محبوب و مورد علاقه تعداد زیادی از افراد است و در رنگ‌ها و گونه‌های مختلف در طبیعت یافت می‌شود. این گیاهان علاوه بر گل‌های زینتی به عنوان منبع تامین عطرها نیز بکار برده می‌شوند. از نظر اندام زیر زمینی دو دسته ریزوم دار و پیازدار وجود دارد. عمده زنبق‌ها ریزوم دار و تعداد اندکی از آنها پیازدار هستند. انواع پیازدار به صورت تجاری و برای استفاده به عنوان گل بریدنی تولید می‌شوند و انواع ریزوم دار بیشتر در باغ‌ها استفاده می‌شود.

برای خرید بذر گیاهان آپارتمانی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: نحوه کاشت گل سنبل

زنبق‌ها گیاهانی چند ساله اند و بیش از 300 گونه در سراسر جهان به صورت گسترده پراکنده اند. گیاهان این تیره علفی، ريزوم‌دار و يا پیازدار را شامل می‌شود. ساقه بدون انشعاب يا دارای انشعابات کوتاه است. برگ‌ها غالباً شمشیری، درون يکديگر و تا حدی از اواسط تا شده است. گل‌ آذين خوشه يا منفرد، گل‌ها دوجنسی، منظم، گاهی نامنظم، گل‌پوش ۶ عدد و به صورت آزاد يا پیوسته و گلبرگ مانند است. پرچم‌ها که تعداد آنها ۳ عدد است، به سطح زیرین سه اندام جنسی ماده، موسوم به کلاله های پتالوئید (گلبرگ مانند)، چسبیده اند. خامه مادگی نیز به سه شاخه پهن رنگین تقسیم شده که هر شاخه آن بر روی یک پرچم خمیده است و بنابراین پرچم و مادگی به هم نزدیک هستند. میوه گیاهان این تیره کپسول است.

برای خرید بذر گل و گیاهان زینتی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

انواع زنبق‌ها

الف- زنبق‌های ریزوم دار

الف-1- زنبق‌های ریش دار (Bearded یا Pogon Iris): این نوع دارای یک ریشه گوشتی به نام ریزوم می‌باشند که در سطح خاک رشد می‌کنند. مهمترین گونه این دسته، زنبق آلمانی است. این گونه به سرما و خشکی مقاوم است. برگ‌های آن خنجری شکل و در نقاط گرم به صورت همیشه سبز دیده می‌شود. ارتفاع آن به ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر میرسد. رنگ گل بنفش، زرد، قرمز و صورتی است. گل‌دهی در اواسط بهار و اوایل تابستان بوده و ممکن است دوبار در سال یعنی در بهار و پاییز گل بدهد.

از دیگر گونه‌های ریش دار می‌توان I. pumila و I. Susiana (زنبق شوش) را نام برد که در بهار گل می‌دهند. زنبق شوش دارای گل سیاه و دیگر رنگ‌های حزن انگیز است که به این دلیل گاهی به آن زنبق عزا نیز می‌گویند. در واقع دارای گلبرگ‌های خاکستری با رگه‌های ارغوانی تیره، لکه‌های سیاه و ریش های ارغوانی است. I. pumila بسیار کوتاه است و گاهی به آن زنبق پاکوتاه می‌گویند.

بیشتر بخوانید : زمان کاشت گل‌های پیازی و نحوه تکثیر آنها

الف-2- زنبق بی ریش (Apogon یا Beardless): در این نوع سطح آویزها صاف و بدون کرک است. برگ‌ها نازک و باریک و شبیه برگ گندمیان است. ارتفاع از ۳۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر متغیر است. از گونه‌های مهم آن زنبق سیبری است. عمدتاً دارای گل‌های آبی، سفید و بنفش هستند. زنبق‌های سیبری در شرایط سرد و مرطوب به خوبی رشد می‌کنند و با اینکه در آفتاب کامل رشد می‌کنند می‌توانند کمی سایه را تحمل کنند.

الف-3- زنبق تاج دار (Crested Iris): از ویژگی‌های این نوع این است که در وسط آویزها، در جایی که زنبق‌های ریش‌دار، دارای ریش هستند، این‌ها مزین به یک تاج بوده و رنگی متفاوت با رنگ زمینه گلبرگ دارند. این گروه بومی مناطق نیمه گرمسیری هستند، ولی برخی از گونه‌های آن به سرما مقاومند. از گونه‌های معروف این گروه می‌توان I. japonica (زنبق ژاپنی) و I. cristata را نام برد. این ۲ گونه سرما را تحمل می کنند.

زنبق ژاپنی در فصل تابستان گل می‌دهد و در مناطق خشک رشد خوبی دارد. ارتفاع آن حدود ۶۰ سانتیمتر، گل‌ها درشت و بنفش رنگ با حواشی بریده و تاج کاسبرگ، نارنجی است. I. cristata کوتاه قد بوده و بلندی بوته آن ۸-۷ سانتیمتر است. گل‌های آن آبی رنگ و روی آویز های آن تاجی به رنگ زرد یا نارنجی دیده می‌شود.

برای خرید کود مایع گیاهان آپارتمانی به فروشگاه اینترنتی نازبو مراجعه کنید.

ب- زنبق های پیازدار

زنبق های پیازدار، گیاهانی دایمی با پیاز کشیده هستند که پیاز اولیه (پیاز مادری) آنها در عرض یک فصل کاشت از بین می‌روند ولی در طول فصل یک پیاز درشت در کنار خود تولید می‌کنند که این پیاز تولید گل در سال آینده را تامین خواهد کرد. در گلکاری، زنبق‌های پیازدار به سه گروه زنبق‌های هلندی، انگلیسی و اسپانیایی تقسیم می‌شوند. از این‌ها به مقدار زادی جهت گل بریدنی و تزیین باغچه استفاده می‌شود. برخی از آنها دورگه و برخی از گونه‌های قدیمی به دست آمده اند.

ب-1- زنبق انگلیسی (I.xiphioides یا I.latifolia): برگ‌های نازک و پیچ خورده دارد. گل‌ها به رنگ بنفش، ارغوانی و سفید و گاهی دو رنگ هستند. گیاه در اواخر بهار و اوایل تابستان گل می‌دهد. این زنبق را در زمینی غنی از مواد آلی می‌کارند و در دوران فعالیت نیاز به رطوبت زیادی دارد.

ب-2- زنبق اسپانیایی (I.xiphium): گل‌ها بسیار متنوع بوده، به رنگ آبی یا بنفش و به ندرت سفید یا زرد دیده می‌شود و روی هر یک از آویزهای آن لکه ای زردفام به چشم می‌خورد. مکان های آفتابی تا نیمه سایه و خاک سبک با زهکشی خوب نیاز دارد. پیازها را پس از گل‌دهی از خاک درآورده و در محل مناسب نگهداری می‌کنند.

ب-3- زنبق هلندی (I.hollandica): از نظر رنگ بسیار متنوع بوده و هر روزه رنگ‌های جدیدی از آن به بازار عرضه می‌شود. به طور معمول این نوع زنبق را پیش رس کرده و از گل بریده خارج از فصل آن استفاده می‌شود.

از دیگر زنبق‌های پیازدار می‌توان I.reticulate و I.danfordia را نام برد. که از انواع پاکوتاه زنبق هستند و جهت تزیین آپارتمان استفاده می‌شوند. این دو در اسفندماه به گل می‌روند. پیاز این دو را در پاییز در گلدان کشت می‌کنند.

شرایط نگهداری و پرورش زنبق‌ها

خاک: معمولاً در خاک‌های خنثی یا قلیایی و سبک و قابل نفوذ رشد می‌نماید. بهترین خاک برای این گیاه دو قسمت شن و ماسه، یك قسمت خاك باغچه و یك قسمت خاك برگ می‌باشد.
آبیاری: پس از کاشت، گلدان را آبیاری، سپس برنامه آبیاری را برای مرطوب نگهداشتن خاک، هفتگی کنید. در دوران گلدهی ۲ الی ۳ بار در هفته کافی است.
رطوبت: نیاز به غبار پاشی نداشته و هوای خنک و خشک را دوست دارد.
نور: در هنگام رشد علفی و سبزینه‌ای نور نسبی و در دوران گلدهی به نور کامل نیاز دارد، این گیاه نور مستقیم آفتاب را نمی‌پسندد.
دما: در رشد علفی هوای خنک ۴ الی ۷ درجه و در دوران گلدهی هوای گرم تر حدود ۱۳ الی ۱۶ درجه برای آن مناسب است.

کوددهی به زنبق

تغذیه گیاه را با دیدن اولین غنچه‌های گل بر روی گیاه شروع کنید و کوددهی را دو هفته یکبار تا هنگامی که برگ‌های گیاه زرد و خشک شود، ادامه دهید. برای تهیه کود می‌توانید از کودهای محلول مخصوص گیاهان خانگی یا باغی موجود در گلفروشی‌ها استفاده کنید.

تکثیر زنبق

افزایش زنبق‌ها عموماً از طریق تقسیم بوته پس از پایان گل‌دهی صورت می‌گیرد. همچنین با کشت بذر می‌توان پس از ۳ سال گل‌های آن را مشاهده نمود. زنبق‌های ریش دار در تابستان تقریبا دو ماه پس از گل دادن تکثیر می‌شوند و دیگر زنبق‌ها بهتر است در اوایل بهار یا پاییز تکثیر شوند.

تکثیر انواع ریزوم دار: بوته‌های بزرگ چندساله را در اواخر تابستان و اوایل پاییز پس از زرد شدن برگ‌ها از زمین درآورده، ریزوم‌های سالم و جدید را از ریزوم‌های قدیمی‌تر و خراب و آسیب دیده جدا کنید. ریزوم‌ها را تقسیم کرده و هر قسمت را جداگانه در محل اصلی می‌کارند. اگر بخواهیم همان سال گیاه گل بدهد، ریزوم‌ها را به قطعات بزرگ و اگر مایل باشیم ریزوم‌ها را بیشتر زیاد کنیم به قطعات کوچکتر تقسیم می‌نماییم، ولی هر قطعه ریزوم باید حداقل دارای یک نقطه رشد باشد. ریزوم‌ها را در عمق ۵ سانتیمتری خاک می‌کارند. در مناطقی که هوای سرد و زمستان طولانی دارند ممکن است ریزوم‌ها از بین بروند.

تکثیر انواع پیازدار: در نوع پیازدار، پیازها را در پاییز از پیاز مادری جدا کرده و می‌کارند که در سال دوم گل می‌دهند.